Het voorstel is onderdeel van een wijziging van de Europese asielregels, met als doel de lasten eerlijker te verdelen. ‘Frontlijnstaten’ als Griekenland en Italië ontvangen door hun ligging de meeste asielzoekers en daarom bestaat sterke behoefte aan een herverdelingsmechanisme, aldus vicevoorzitter Frans Timmermans.

De zogeheten Dublinverordening schrijft voor dat vluchtelingen asiel moeten aanvragen in het land waar ze aankomen. Brussel stelt nu voor dat als een land onder „disproportionele” druk komt te staan door de toestroom van asielzoekers, een automatisch herplaatsingssysteem van kracht wordt.

Dublin functioneert niet omdat lidstaten op zichzelf zijn aangewezen en geen hulp van andere landen krijgen, vervolgde Timmermans „Het werkt niet meer, we moeten het systeem hervormen.” Landen die niet solidair zijn door vluchtelingen op te nemen, moeten dan maar bijdragen via financiële solidariteit, zo verdedigde hij de voorgestelde sanctie bij weigering.

De lidstaten en het Europees Parlement moeten zich nu over het voorstel buigen. Een eerdere poging om 160.000 asielzoekers verplicht te hervestigen kwam nauwelijks van de grond, onder meer vanwege verzet uit Oost-Europa. Hongarije gaat een referendum houden over de verplichte asielquota. Slowakije stelt dat met asielquota „de werkelijkheid niet wordt gerespecteerd”.

EU-parlementariër Jeroen Lenaers van het CDA spreekt van een belangrijke stap vooruit. „Het kon helaas niet goedschiks, dan moet het maar kwaadschiks met deze solidariteitsboete.”

Zijn PvdA-collega Kati Piri noemt het voorstel „helaas maar een hele kleine stap voorwaarts”. „Op deze manier zullen we ook de komende jaren blijven doormodderen met een ieder-voor-zichaanpak.” Judith Sargentini (GroenLinks) is teleurgesteld. Volgens haar verscherpt de commissie de „weeffouten” in het asielsysteem. „En daar zijn vluchtelingen de dupe van.”