„Sjonge, ze zijn allebei een stuk harder dan een aantal jaar geleden”, wordt gefluisterd in de volle zaal met voornamelijk studenten. Ruim applaus weerklinkt, vooral voor de partij die het meest moet zijn veranderd. PvdA-leider Melkert scoort met krachtige uitspraken, die GroenLinks-voorman Rosenmöller afkeurend als „repressieve taal” omschrijft.

Zolang de multiculturele samenleving aan de orde is, zijn de verschillen nog niet zo goed merkbaar. Melkert en Rosenmöller delen hun afkeer van de visie van CDA-leider Balkenende, die zo’n samenleving „niet iets om naar te streven” vindt. „Niet meer van deze tijd”, aldus Rosenmöller. „Balkenende gaat voorbij aan de dynamiek van de moderne maatschappij”, meent ook Melkert.

Het vuurwerk begint als Melkert zijn licht laat schijnen over een discussie die het Amsterdamse gemeentebestuur momenteel flink in de greep houdt. Mag de overheid een uitkering geheel stopzetten als de uitkeringsgerechtigde wel kan, maar niet wil werken? Jazeker, vindt Melkert. „Het is de bijl aan de wortel van de solidariteit als mensen klaplopen op kosten van de samenleving.”

Voor Rosenmöller is dat duidelijk „een brug te ver.” De GroenLinks-leider vindt het acceptabel wanneer de overheid een soort strafkorting doorberekent, maar verder wil hij niet gaan. „Omdat mensen ook moeten eten”, zo reageert hij kortweg op de vraag van Melkert waarom hij dat eigenlijk niet wil.

Melkert heeft daarop zijn volgende, retorisch bedoelde vraag al klaarliggen: „Waarom zou je niet werken voor de kost.” De sociaal-democraat spreidt de armen, wandelt naar voren en kijkt strak naar het publiek. „Als er niet harder wordt gestraft, begrijpt de werkende bevolking straks niet meer waarom zij wel gewoon moet werken en jarenlang premies moet afdragen.”

Gaat het over de aanpak van de WAO, dan kan Rosenmöller even een puntje scoren. Maar op het thema veiligheid moet hij, afgemeten aan de reacties in de zaal, duidelijk het onderspit delven. Melkert heeft exact uitgezocht hoe GroenLinks de afgelopen jaren over allerlei veiligheidsaangelegenheden heeft gestemd. Te soft, luidt zijn conclusie.

Bij de aanpak van jongeren die zich telkens weer schuldig maken aan criminaliteit wordt wat Melkert betreft „geen experiment meer geschuwd. In heel veel steden is het vijf voor twaalf. Bij deze jongeren kan de privacy niet langer worden gerespecteerd. Zij moeten uit hun omgeving gehaald en naar detentiescholen gestuurd worden.”

Volgens Rosenmöller moet veel meer aandacht uitgaan naar de achtergronden van de toenemende jeugdcriminaliteit. „Hoe heeft het zo kunnen gaan? Volgens mij is het drugsbeleid een van de oorzaken. Ik pleit voor verstrekking onder toezicht.”

Melkert wendt zich weer tot de zaal. „Ik wil u graag meenemen naar Spangen. Dan gaan we de mensen daar vertellen dat het beter is om naar de achtergronden te kijken en om heroïne te verstrekken. Wat denkt u dat ze daar zeggen?” Tot Rosenmöller: „Je laat de harde kant liggen, Paul. Je rekent te veel op de zachte kant.”