Het is een keurige kringloopwinkel, dat moet gezegd. Alles staat soort bij soort, de boeken worden zelfs op alfabetische volgorde gezet. „Dat levert ons zeker 400 euro per maand meer op”, vertelt Anita van Maanen uit Barneveld. Samen met Corrie Lokhorst, eveneens uit Barneveld, bemant zij de winkel vanmorgen. Frans is achter bezig met het testen van nieuw binnen­gekomen apparatuur.

„Nee, ik hoef niet in de krant, maar ik wil wel even zeggen dat ze hier ontzettend veel leuke dingen hebben”, zegt een bezoekster van middelbare leeftijd. „Ik kom hier iedere woensdagochtend even struinen.”

Je kunt het ook maar beter in de gaten houden, vindt Corrie Lokhorst, want de doorstroom is best goed. „Soms verbaas je je erover wat je nog kunt slijten. Andersom geldt ook: je snapt soms niet waarom iets maar niet verkocht wordt.”

Lokhorst werkt sinds tweeënhalf jaar als vrijwilliger, Van Maanen al vijf jaar. De belangstelling voor kringloopwinkels neemt toe. Merken ze dat? „Ja, absoluut”, knikken ze allebei. Lokhorst: „Je ziet hier ook steeds vaker jonge mensen die op kamers wonen bijvoorbeeld. Mijn zoon gaat trouwen en zei pas: „We hebben altijd de Dorcaswinkel nog.” De tijd dat jongelui een bestekcassette kochten en een heel uitzet verzamelden, is voorbij.”

Goed doel

Van Maanen: „Vroeger schaamden mensen zich om naar een kringloopwinkel te gaan. Dat is al lang niet meer zo. Het is net als met de ALDI. Daar wilde je vroeger ook niet gezien worden, en nu zie je er dames op hoge hakken lopen.”

Voor veel mensen is ‘de kringloop’ een hobby, vertelt Van Maanen, terwijl ze door de winkel loopt. „Ze komen iedere week om te kijken of we wat nieuws hebben. En geloof me, dan ben je echt niet zomaar klaar. Kijk hier, hoeden, die verkopen ook goed. En boeken, ze kosten maar 1 of 2 euro – een abonnement op de bibliotheek is duurder. Ik koop hier boekjes voor mijn kleinkinderen en als we ze uit hebben, breng ik ze terug. Ondertussen steun je het goede doel. Mooi toch?”

Welk goed doel dat is, zie je op een poster bij de kassa. De adoptie van ”granny” Erzsebet Pecsi en Mariane Skirchuk uit Oekraïne. Verder gaat het geld steeds naar wisselende projecten van Dorcas, een christelijke organisatie die in actie komt voor mensen in nood en armoede, ongeacht hun religie, ras, geslacht of politieke overtuiging. „Ik vind het een mooi doel, omdat het niet van één kerk uitgaat”, zegt Van Maanen.

Diefstal

Het wordt steeds drukker in de winkel, in iedere ruimte is inmiddels wel iemand aan het speuren naar nieuw oud spul. Kunnen de vrijwilligers zo wel het overzicht bewaren? „Er wordt weleens wat gestolen. Wat dacht je van iemand die schoenen past, zijn eigen exemplaren in het rek zet en zo wegloopt? Dat gebeurt. En er is ingebroken. Treurig, hè?”

Maar hip is de kringloopwinkel écht, benadrukken de vrouwen nog eens. „Als er in een woonblad een mooi plaatje van een oude beschilderde bloempot staat bijvoorbeeld, zie je hier een run op bloempotten op gang komen.” Lokhorst: „En er zijn mensen die hier oude spulletjes kopen, die oppimpen en vervolgens weer doorverkopen voor een meerprijs. Het is hun goed recht, ik vind het wel iets hebben.”

„Eerst iets eruit, dan weer iets erin”

Er komen steeds meer kringloopwinkels bij in Nederland, ziet Leonie Reinders, directeur van de Branche­vereniging Kringloopbedrijven Nederland. In 2010 stonden er 150 winkels bij de vereniging ingeschreven, op dit moment zijn het er 213. „En dan blijven de kringloopwinkels die zich niet bij ons aansluiten nog buiten beeld. Dat zijn er volgens mij ook heel wat.”

Wie bij de vereniging wil horen, moet aan verschillende eisen voldoen. Allereerst mag de winkel geen winstoogmerk hebben. Verder moet hij uitsluitend artikelen aanbieden die al gebruikt zijn. En er moet sociale arbeid verricht worden, bijvoorbeeld werk door mensen die re-integreren of een verstandelijke of lichamelijke beperking hebben.

Geld inzamelen voor een goed doel is geen vereiste. „De doelen zijn heel divers, we hebben bijvoorbeeld een vestiging die geld inzamelt voor Emmaus Nederland, een organisatie die opvang van dak- en thuislozen regelt. Dat is vanouds een rooms-katholieke organisatie. We hebben ook veel winkels die vanuit christelijk oogpunt zijn gestart. Ik denk dat dat een derde van de aangesloten winkels betreft. Verder is een derde begonnen om sociale werkgelegenheid te creëren en een derde om bij te dragen aan een beter milieu.”

Waarom is een kringloopwinkel zo’n goede manier om je naaste te helpen? Je kunt ook een bonbonnerie starten.

„Een kringloopwinkel is een middel, geen doel. Een goed middel, omdat het duurzaam is om spullen nieuw leven in te blazen.”

Hoe verklaart u de toename van het aantal kringloopwinkels?

„De crisis is niet de enige reden dat zij het zo goed doen. Ik denk dat we ons als samenleving bewegen in de richting van een circulaire economie, waarin mensen streven naar volledig hergebruik van grondstoffen. Verder slaan de winkels bij een breed publiek aan doordat vintage en retro helemaal hip zijn. En de nostalgie die oude spulletjes oproepen, stimuleert de creativiteit van mensen.”

Bent u zelf een trouwe kringloopklant?

„Zeker! Het werkt verslavend. Mijn vriend zegt altijd: „Eerst iets uit het huis en dan weer iets erin.””

„De behoefte om samen te zijn, verandert van vorm en inhoud”

Prof. dr. Jan Jonker, hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Nijmegen School of Management van de Radboud Universiteit Nijmegen, plaatst de toename van het aantal kringloopwinkels voor het goede doel in een breder kader. „Je ziet ook een stijging van het aantal voedselbanken. En er komen bijvoorbeeld steeds meer biowinkels bij, net als bioproducten in supermarkten. Kortom, er is meer aan de hand.”

Wat dan wel?

„Mensen realiseren zich dat de crisis aanhoudt en dat de maatschappij van voor de crisis niet meer terugkomt. Ze willen daarom iets doen om geld te besparen en gaan op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Zo ontstaan er kledingbibliotheken en recyclewinkels. Het is niet meer vies om kleding van iemand anders te dragen, maar juist hip. Je moet er maar op komen.

Deze ontwikkeling wordt positief geduid, dat is ook nieuw. De branding verandert, zogezegd. We worden eindelijk duurzamer, hoewel het woord duurzaamheid weer ouderwets aan het worden is.”

Waarom richten mensen een kringloopwinkel op om een goed doel te steunen?

„Er gebeurt veel tegelijkertijd, niet alleen komen er steeds meer kringloopwinkels bij, ook de zorg ondergaat een verandering. Er moet steeds meer regionaal geregeld worden. De initiatieven waarbij ethische of sociaal-maatschappelijke goede doelen gesteund worden, zijn niet meer te tellen.”

Gebeurt dat allemaal vanuit het oogpunt van duurzaamheid?

„Duurzaamheid heeft naast een materiële een sociale kant. Die initiatieven sluiten daarop aan. Als een kerk of voetbalvereniging mensen niet meer weet te binden, ontstaan er nieuwe vormen van maatschappelijke samenhang. De behoefte om samen te zijn verandert van vorm en inhoud.”

„Het is een hobby van me”

Koos van Zevenbergen uit Voorthuizen komt iedere week in de Dorcaswinkel te Barneveld. Ze haalt er misschien wel net zo veel als ze er brengt. „Ik zag hier pas zo’n mooi kaasstolpje, dat wilde ik zo graag hebben. Toen had ik thuis nog een glazen bakje waar ik niks mee kon, dat heb ik hier gebracht.”

In de winkel staan iedere week weer zo veel leuke dingen dat Van Zevenbergen wel even móét langskomen, vindt ze. „Kijk hier, wat een mooi blik, er mankeert niks aan. Mijn man is dol op koeken, en dan zit je met al die aangebroken pakjes. Ik doe ze liever in zo’n blik, da’s veel gezelliger.”

Van Zevenbergen komt niet alleen naar de winkel om dingen te kopen, ze gaat er ook heen voor de sfeer. „Het is echt een hobby van me. Ze lachen me weleens uit in mijn familie hoor, maar dat hindert niet. Ik houd er gewoon van.”

Dit is het eerste deel in een serie over kringloopwinkels voor het goede doel. Dinsdag deel 2.

serie
Kringloopwinkel