Ds. P. Vernooij opende de bijeenkomst met het lezen van enkele verzen uit Prediker 12. „Salomo geeft hier de ontluistering van het leven weer. Daarna roept hij ertoe op om God te vrezen en Zijn geboden te houden. Hieronder valt de zorg voor de kwetsbare medemens. Voor de naaste die steeds meer beschouwd wordt als een last voor de samenleving.”

De predikant van de hervormde gemeente te Boven-Hardinxveld is voorzitter van de christelijke vereniging op gereformeerde grondslag van en voor mensen met een beperking. Hij gaf aan dat Op weg met de ander steeds vaker vragen over dementie krijgt. Daarom is er gekozen voor het thema ”Wat dementie met je doet”.

Scheur

Dementie is een ongeneeslijke ziekte waarbij mensen veel verliezen, weet Lenie de Jong. Ze is zorgmanager psychogeriatrie in verpleeghuis Salem in Ridderkerk. De Jong ging in op de vraag wat dementie is en wat de gevolgen van deze ziekte zijn.

„Mensen met dementie krijgen te maken met ontluistering, onzekerheid en verwarring. „Er loopt een scheur door mijn gedachten”, vertelde een vrouw met dementie mij eens. Het geheugen gaat achteruit en mensen leven steeds meer in het verleden. Zo vroeg een negentigjarige die griep had de verpleeghuisarts of ze niet naar school hoefde. Dementie kan gepaard gaan met achterdocht, boosheid, onrust en wanen. In het laatste geval zien mensen dingen die er niet zijn.”

Het ziekteproces verloopt vaak geleidelijk, aldus de zorgmanager. „Het loopje naar de supermarkt is niet vanzelfsprekend meer, voorwerpen worden niet meer herkend en het kortetermijn­geheugen verdwijnt.”

Dementie kan niet voorkomen worden. „Wel is wetenschappelijk bewezen dat voldoende beweging en gezonde voeding een gunstige invloed op de hersenen hebben.”

Ds. L. de Wit, hervormd predikant in Putten, ging in op de pastorale zorg voor mensen met dementie, die in zijn optiek niet alleen is voorbehouden aan predikanten en ambtsdragers.

„Steeds meer mensen vragen zich af hoe zinvol een leven met dementie nog is. Voor een christen is dat geen vraag”, merkte de predikant op. „De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat mensen soms een gevoel van zinloosheid bekruipt, ook als ze een geestelijk gesprek voeren. Ik zie dat kinderen het Bijbellezen met hun moeder achterwege gaan laten. Dit is geen goede ontwikkeling, want God kan iedereen bereiken.”

Preek

Ds. De Wit behandelde de pastorale zorg in de verschillende fasen van dementie. „Vraag niet hoe de preek van zondag is ervaren, maar vertel iets over de inhoud van die preek en vraag dan een reactie. Of lees samen iets uit het dagboek dat op tafel ligt. Praat in de beginfase van de ziekte ook over de laatste wilsbeschikking.”

Als er sprake is van een verward tijdsbesef en de ziekte vordert, probeert de predikant vooral aan te sluiten bij de beleving van mensen. Hij neemt dan een boek mee met grote foto’s van onder andere een kerk, doopvont en preekstoel. „Dit boek helpt het gesprek op gang. Soms ontstaat er een gesprek dankzij gebeurtenissen uit het dagelijkse leven die bij een dementerende bovenkomen.”

Het contact leggen wordt steeds moeilijker. „Dan blijkt de waarde van muziek. De geleerde psalmen zijn verankerd in het geheugen. Als ik tijdens het lezen van een psalm merk dat de aandacht verslapt, ga ik verder met het zingen van de berijmde psalm.”

Ds. De Wit ging in op het feit dat christenen met dementie soms vloeken. Hij ging niet mee in de gedachte dat zoiets bij een kind van God niet zou voorkomen. „David viel in grote zonde, terwijl hij bij zijn volle verstand was. Zou dit dan niet kunnen bij iemand bij wie de hersenen disfunctioneren?”

Het bezoeken van mensen met dementie blijft elke keer weer oefenen, ervaart de predikant. „Dat maakt ons afhankelijk van God.”