De minister-president maakte het zichzelf woensdag tijdens het debat over de referendumuitslag nóg moeilijker door een wel heel ingewikkelde ontsnappingsroute te kiezen.

Recht doen aan het ”nee” door aan te koersen op een ”ja, mits” is de kern van de strategie die Rutte tijdens dat debat ontvouwde.

Als Nederland het verdrag met Oekraïne niet goedkeurt, gaan de andere EU-lidstaten daar gewoon mee door, legde de premier uit. En dan gebeurt er dus helemaal niets met de bezwaren van de kiezers tegen dat verdrag.

Rutte wil daarom eerst in Brussel het gesprek aangaan om te zien hoe de EU aan die bezwaren tegemoet kan komen. Hij weigerde mee te gaan met de wens van de voltallige oppositie om eerst het verdrag te verwerpen. „Dan staan we buitenspel. Niemand praat dan nog met ons.”

Juist als hij kan dreigen het verdrag op een later moment alsnog te verwerpen, zorgt dat volgens hem voor een stevige stok achter de deur: Brussel moet dan buigen richting de Nederlandse kiezer. Die krijgt dan –in elk geval voor een deel– zijn zin. Doet de EU dat onvoldoende, dan gaat het verdrag alsnog van tafel, beloofde de premier stellig.

„Buitengewoon riskant”, noemde GroenLinks-Kamerlid Grashoff Ruttes strategie. Je wekt op zijn minst de schijn dat je lijnrecht tegen de kiezer ingaat, meent hij. „Dat doet de geloofwaardigheid van de politiek geen goed.”

Ook CU-leider Segers kijkt er zo tegen aan: „Als wij doorgaan zonder te luisteren, organiseren wij onze eigen democratische nederlaag.” Zijn SGP-collega Van der Staaij waarschuwde voor nóg meer onvrede bij kiezers.

De ontsnappingsroute die Rutte kiest, viel dus in slechte aarde bij de oppositie. Dat is risicovol met het oog op de Eerste Kamer: Rutte heeft daar steun van een deel van de oppositie nodig om het verdrag er alsnog door te krijgen.

En dat terwijl hij in de Tweede Kamer al niet zeker is van voldoende draagvlak. Als –en dat is bepaald niet denkbeeldig– de PvdA-fractie zich niet unaniem achter Ruttes route schaart, staat hij alsnog met lege handen.