Een prinses in de rechtbank. In Spanje kan men er nog niet aan wennen. De 50-jarige Cristina, de jongste dochter van voormalig koning Juan Carlos en koningin Sofia, is het eerste lid van de koninklijke familie dat voor de rechter verschijnt sinds de monarchie opnieuw werd ingevoerd in Spanje in 1975.

Ook staat haar echtgenoot Iñaki Urdangarin (48) terecht. Hij is nog niet veroordeeld, maar is wel verdachte in een complexe corruptiezaak.

Stichting

Het strafproces tegen de prinses en haar man is op 11 januari van dit jaar begonnen. Hoe heeft het zover kunnen komen?

In 2011 gaat de bal aan het rollen. In december van dat jaar begint het Spaanse ministerie van Justitie een onderzoek naar Iñaki Urdangarin, de schoonzoon van de Spaanse koning Juan Carlos. Urdangarin wordt verdacht van het verduisteren van 6,2 miljoen euro aan overheidsgeld. Dat geld was bedoeld voor Instituto Nóos, een stichting zonder winstoogmerk waar Urdangarin voorzitter van was. Dit zou tussen 2004 en 2006 hebben plaatsgevonden.

De stichting kreeg de miljoenen van de regionale overheden van Valencia en de Balearen om evenementen zoals sportdagen te organiseren. Nóos berekende de regering van Valencia en de Balearen echter veel meer dan waarvoor werd gepresteerd. Op die manier werden miljoenen extra geïncasseerd, die vervolgens via tal van rekeningen naar winstgevende ondernemingen van Urdangarin werden weggesluisd.

De bekendmaking veroorzaakt tumult in Spanje, ondanks dat Urdangarin vrij snel daarna verklaart onschuldig te zijn. Ook biedt hij excuses aan voor de schade die de zaak de Spaanse koninklijke familie berokkent.

Zijn publiekelijke spijtbetuiging mag niet baten. Schoonvader koning Juan Carlos neemt rigoureuze maatregelen. Urdangarin is vanaf dat moment niet meer welkom bij officiële activiteiten van het koningshuis en zijn formele afspraken worden afgezegd. De koning had zijn schoonzoon in 2006 al nadrukkelijk gevraagd zijn activiteiten bij Instituto Nóos te staken.

Op dat moment is niet duidelijk of echtgenote Cristina ook niet meer zal deelnemen aan activiteiten van de koninklijke familie. Het stel woont met hun vier kinderen op dat moment in de Amerikaanse hoofdstad Washington, waar Urdangarin voor de Spaanse telecomketen Telefonica werkt.

Handtekening

In 2012 krijgt de zaak vorm. In februari wordt Urdangarin officieel aangeklaagd, samen met nog zestien andere mensen. De echtgenoot van prinses Cristina staat van 25 tot en met 27 februari in de rechtbank; hij legt een 22 uur durende verklaring af voor de rechtbank van Palma de Mallorca en beantwoordt ruim 500 vragen. Urdangarin geeft onder meer toe dat hij gebruik heeft gemaakt van een Zwitserse bankrekening, maar hij legt de schuld van alle financiële gesjoemel bij zijn voormalige zakenpartner.

Opmerkelijk is zijn pleidooi voor zijn echtgenote. Volgens Urdangarin wist prinses Cristina niets van zijn activiteiten voor stichting Nóos.

Toch brengen Spaanse media de prinses in verband met de fraude­zaak: Cristina’s handtekening staat op documenten die gelieerd zijn aan het Nóos-instituut. In 2013 lijkt de zaak zich ook tegen Cristina te keren; volgens een medeverdachte had de prinses, als lid van de directie, weet van alle besluiten die de stichting Nóos nam.

Ook dreigt Urdangarin zijn schoonvader mee te slepen in het corruptieschandaal. Spaanse media melden begin 2013 dat de aangeklaagde in e-mails zijn schoonvader opvoerde om zijn doelstellingen als bestuurder van de stichting in de jaren 2004-2006 te bevorderen.

De reactie van koning Juan Carlos is onomwonden: begin dat jaar wordt Urdangarin van de website van het Spaanse koningshuis verwijderd.

Verhuizing

Het lijkt prinses Cristina te heet onder de voeten te worden. Als in 2013 het fraudeschandaal groots lijkt los te barsten, verhuist ze met haar kinderen naar het Zwitserse Genève, waar ze een baan bij liefdadigheidsinstelling Caixa Foundation krijgt. Urdangarin pendelt tussen Genève en Barcelona en ze brengen als gezin ook alle vakanties samen door. Het stel zet in Barcelona onroerend goed ter waarde van ruim 6 miljoen euro te koop om met de opbrengst de rechtbank tegemoet te komen.

De prinses komt er echter niet mee weg. In april 2013 wordt ze verdacht van betrokkenheid bij de vermeende corrupte praktijken van haar echtgenoot. Cristina is mogelijk door hem geraadpleegd over zijn handelwijze in de stichting, blijkt uit e-mails van een medewerker van Urdangarin.

Een maand later lijkt de zaak zich voor haar ten goede te keren als de rechter oordeelt dat niet kan worden aangetoond dat Cristina medeplichtig is. Een strafrechtelijke aanklacht is van de baan.

Belastingontduiking

Tot begin 2014. Een onderzoeksrechter stelt dat Cristina alsnog belastingfraude kan hebben gepleegd. Ze is namelijk voor de helft eigenaar van het moederbedrijf Aizoon, dat door haar echtgenoot was opgezet om geld van Nóos door te sluizen. Cristina gebruikte dat geld voor tal van privé-uitgaven. Volgens de onderzoeksrechter moet de prinses geweten hebben van de herkomst van het geld. Voldoende reden om haar te willen ondervragen.

Prinses Cristina ontkent in de rechtbank dat ze zich schuldig heeft gemaakt aan witwaspraktijken. Het verhoor lijkt de situatie van haar echtgenoot beslist niet te verbeteren. Hij wordt inmiddels beschuldigd van verduistering, valsheid in geschrifte, fraude en misdrijven met betrekking tot de belastingen.

Eind 2014 veegt de rechtbank de aanklachten tegen prinses Cristina wegens witwassen van tafel. Wel moet ze zich verantwoorden voor belastingontduiking. Het proces zal in de loop van 2016 plaatsvinden.

Titel kwijt

Net als haar echtgenoot verschijnt ook prinses Cristina niet meer bij koninklijke activiteiten. Ze is de grote afwezige op dé koninklijke feestdag van 2014, de inhuldiging van broer Felipe tot koning van Spanje.

De kersverse koning lijkt zich een belangrijk doel te stellen. Amper een jaar na zijn troonsbestijging besluit hij zijn zus de titel van hertogin van Palma de Mallorca af te nemen. Cristina kreeg de titel van haar vader in 1997 toen ze trouwde met Urdangarin.

De beslissing moet eraan bijdragen dat het imago van de Spaanse monarchie wordt verbeterd. Met het afnemen van haar titel lijkt Felipe zijn zus onder druk te zetten om afstand te doen van haar aanspraak op de troon. Volgens een hofinsider is het een „zakelijke beslissing die niets afdoet aan de genegenheid van de koning voor zijn zus.”

Acht jaar cel

Voor het gezin van prinses Cristina begint 2016 met een zwarte rand. De rechtbank in Palma maakt in januari bekend dat Cristina niet wordt ontslagen van rechtsvervolging. Drie rechters moeten in de loop van dit jaar oordelen of Urdangarin schuldig is aan het wegsluizen van grote bedragen overheidsgeld en of prinses Cristina daar medeplichtig aan is geweest. Als ze schuldig worden bevonden aan de aanklachten riskeert de prinses acht jaar cel en Urdangarin ruim negentien jaar.

Het paleis laat na de bekendmaking weten de beslissing van de rechters te respecteren. Het besluit pakt zowel goed als slecht uit voor het koningshuis. Goed, omdat er geen twijfel is dat de prinses een voorkeursbehandeling krijgt en slecht omdat ze de komende maanden door het proces in de schijnwerpers blijft staan.

Jonge kinderen

Dat laatste lijkt onvermijdelijk. In maart wordt Cristina’s rol opnieuw tegen het licht gehouden. Urdangarin wordt in de rechtbank in Palma op Mallorca stevig aan de tand gevoeld over de bemoeienissen van zijn vrouw met de werkzaamheden van zijn stichting Nóos en de gezamenlijke holding Aizoon.

Urdangarin vertelt de rechtbank dat hij met Cristina nauwelijks sprak over zakelijke beslommeringen. „We hebben vier jonge kinderen, dan praat je na het werk over andere dingen”, aldus Cristina’s echtgenoot. Hij deelde met haar alleen het hoogst noodzakelijke, of een zakelijk succes zoals de keer dat Nóos een prijs had gewonnen. „Daar was ik trots op.”

Volgens Urdangarin heeft zijn schoonvader koning Juan Carlos zich nooit met de dagelijkse gang van zaken van de stichting bemoeid. Dat zijn naam soms toch opdook in correspondentie had te maken met de belangstelling van de koning voor bijvoorbeeld het organiseren van sportevenementen.

In zijn verklaring voor de rechtbank doet Urdangarin nog enkele opmerkelijke onthullingen. Hij geeft toe dat er fictieve personen op de loonlijst stonden van stichting Nóos en zijn bedrijf Aizoon.

Ook zegt hij niets van de rekeningen te weten die Nóos aan de regeringen van de Balearen en Valencia verstuurde. „Ik ben geen boekhouder, ik snap niets van administratie”, aldus de ex-hertog.

Creditcard

In dezelfde week maakt prinses Cristina de gang naar de rechtbank. De prinses echoot de verklaring na die haar echtgenoot eerder aflegde. Ze benadrukt het volste vertrouwen in haar man te hebben en dat hij verantwoordelijk was voor alle financiële zaken, zowel privé als bij zijn stichting Nóos als bij de gezamenlijke holding Aizoon.

Dat Cristina voor de helft eigenaar was van Aizoon was slechts ceremonieel. De prinses tekende de jaarrekeningen en papieren zonder er ook maar enige aandacht te besteden. De creditcard die ze van haar Aizoon-rekening had, gebruikte ze ook nooit –ze kende de pincode niet eens– en dat er toch afschrijvingen mee zijn gedaan kon ze niet verklaren.

De prinses houdt vol dat ze geen weet had van de werkzaamheden van haar echtgenoot of de vermeende financiële malversaties die hij met zijn zakenpartner Diego Torres volgens justitie heeft gepleegd. „We praatten niet over geld en zaken. Hij deed de financiën, ik beheerde de agenda, zowel voor de kinderen als voor de koninklijke taken”, aldus de prinses.

Samen

Prinses Cristina hoeft na haar verhoor begin vorige maand voorlopig niet meer in de rechtszaal te verschijnen. Ook haar echtgenoot kan het verdere verloop van de rechtszaak waarin hij het middelpunt is, op afstand volgen zolang zijn advocatenteam maar een vertegenwoordiger in de zaal heeft.

Met het verhoor van de zus van koning Felipe zijn alle zeventien verdachten aan het woord geweest. Zo’n 38 getuigen zullen ook hun verhaal doen. De rechtbank heeft een schema opgesteld dat loopt tot 7 juni, waarna de beklaagden weer aan de beurt komen om hun zegje te doen. Op 30 juni moet de behandeling zijn afgerond.

Het schandaal heeft het vertrouwen in het Spaanse koninghuis enorm geschaad. Ondanks dat Urdangarin sinds eind vorig jaar letterlijk en figuurlijk werd verwijderd uit de entourage van de koning, heeft het fraudeschandaal rondom Iñaki en Cristina de populariteit van het Spaanse koningshuis de afgelopen jaren flink doen afnemen.

Wat het uiteindelijke vonnis van de rechtbank zal zijn, is nog onduidelijk. Enig lichtpuntje in de complexe zaak is dat het stel weigert om elkaar los te laten. Het heeft besloten om deze crisis samen te doorstaan.

Zesde in lijn van troonopvolging

Prinses Cristina wordt op 13 juni 1965 geboren als infanta Cristina Federica Victoria Antonia de la Santisima Trinidad de Borbón y Grecia. Ze is de jongste dochter van koning Juan Carlos van Spanje en koningin Sofia. Ze heeft een zus, infanta Elena (1963) en een broer, koning Felipe (1968).

Cristina studeert politicologie aan de Madrileense Complutense Universiteit. Aan de universiteit van New York behaalt ze een titel op het gebied van internationale betrekkingen. De prinses houdt zich momenteel vooral bezig met liefdadigheidsinstellingen.

Cristina trouwt op 4 oktober 1997 in Barcelona met Iñaki Urdangarin. Samen hebben ze vier kinderen: Juan Valentin (1999), Pablo (2000), Miguel (2002), en Irene (2005).

Cristina is, na de kinderen van haar broer koning Felipe en haar zus Elena en haar kinderen, zesde in de lijn van de Spaanse troonopvolging.

Voormalig professioneel handballer

Op 15 januari 1968 komt Iñaki Urdangarin Liebaert in Zumarraga ter wereld. Hij is de zoon van Claire Liebaert Courtain en Juan María Urdangarin Berriochoa. Iñaki heeft vijf zussen: Lucia, Laura, Clara, Ana en Cristina en een broer, Mikel.

Op achttienjarige leeftijd wordt Iñaki professioneel handballer bij FC Barcelona Handbol. Hij speelde daar tot zijn ‘pensioen’ in 2000. Zijn carrière is succesvol; Iñaki doet mee aan de Olympische Spelen in 1992, 1996 en 2000. Tijdens de Olympische Spelen in 1996 leert hij prinses Cristina kennen.

Als echtgenoot van prinses Cristina werd Iñaki sinds zijn huwelijk aangesproken als hertog van Palma de Mallorca, Grande van Spanje. In 2015 ontnam koning Felipe zijn zus de titel wegens de betrokkenheid van het paar bij het corruptieschandaal.