Bij de eerste studie naar de opzet van een private railgoederenvervoermaatschappij hoort het jaartal 1996. Jac Herijgers en compagnon Rob Spierings hadden hun sporen verdiend in diverse takken van transport en staken voor een nieuwe uitdaging hun licht op in de Verenigde Staten.

„Daar werd het spoorvervoer veel efficiënter sinds het werd geliberaliseerd. Onrendabele lijnen vielen toe aan kleine, flexibele bedrijven, veel zogenaamde papa-en-mamafirma’s”, zegt algemeen directeur Spierings in het ShortLines-hoofdkantoor in Rotterdam-Zuid, vlak bij de Waalhaven.

Twee jaar na de eerste plannenmakerij reden er dagelijks twee eigen lijndiensten: één naar Keulen en één richting Born. Inmiddels is de lijst van vaste verbindingen fors uitgebreid. Wekelijks worden er bijvoorbeeld vijftien retourritten met lange containertreinen verreden tussen de European Container Terminal (ECT) in de Rotterdamse haven en Venlo in Noord-Limburg.

Tussen de Maasstad en elk van de bestemmingen Duisburg, Keulen, Eindhoven en Milaan rijden wekelijks vijf containertreinen. Van Amsterdam naar Zwitserland gaan elke week vijf of zes treinen -tankwagons met minerale oliën- heen en weer. Een lange sleep autowagons verbindt drie keer in de week de haven van Vlissingen met Duitsland. Recent werden vijf wekelijkse ritten met een containertrein tussen Rotterdam en het Duitse Worms toegevoegd aan het ShortLines-spoorboekje.

In 2003 werd met 25 mensen op kantoor en in de werkplaats en 23 machinisten op de bok een omzet gemaakt van 13,5 miljoen euro. Daarvoor werden zeven eigen locomotieven en ruim 200 containerwagons ingezet. Ander materieel, zoals de wagons voor het auto- en olievervoer, wordt elders ingehuurd. Het bedrijf genereert een bescheiden winst.

Behalve de twee directeuren, de belangrijkste eigenaars van ShortLines, zitten als aandeelhouders onder andere de Nationale Investeringsbank, het Gemeentelijk havenbedrijf Rotterdam en het Duitse Haefen und Guterverkehr Koeln met geld in het Rotterdamse spoorbedrijf. Vaste klanten zijn onder meer Avia, ECT, Philips, P&O en Norfolk-line.

Spoorfreaks storten zich sinds de allereerste ritten met hun camera’s op de General Motors Class 66-loc’s -zilvergrijze mastodonten met een plat geel front- en de grijsblauwe G2000 van bouwer Vosloh uit het Duitse Kiel. De eerste is goed voor maximaal 2200 ton, de tweede trekt 1800 ton tegelijk achter zich over de spoorbaan. Voor het rangeerwerk in de haven bezit ShortLines op dit moment twee locomotieven van het merk Shunting, type V60, voor de kenners.

De ontwikkeling van ShortLines naast de veel grotere railgoederenvervoerder Railion (Duits eigendom met een kleine tak voor de Benelux, waarin het vroegere NS Cargo opging) loopt voor een groot deel parallel met het verhaal van Lovers Rail naast grote broer NS Reizigers. Liep de Lovers-historie al snel op een eind, in het goederenvervoer is daarvan geen sprake. „Samen met collega ACTS, die zich specialiseerde in afvaltransporten, wikkelen wij inmiddels toch zo’n 15 procent van het railgoederenvervoer af”, zegt Spierings.

„Wij willen Railion niet rechtstreeks beconcurreren, en ageren ook niet tegen de binnenvaart. Wij zorgen voor een alternatief op plaatsen waar NS Cargo in het verleden afhaakte omdat bepaalde vervoersdiensten niet rendabel meer zouden zijn. We tonen aan dat het mogelijk is om lading van de overvolle wegen te halen. De binnenvaart heeft vaak gescholden op het railvervoer omdat het scheepslading zou proberen in te pikken. Dat is echter nooit onze bedoeling geweest. De twee modaliteiten kunnen elkaar prachtig aanvullen.”

Komende tijd denkt de Rotterdamse spoorvervoerder jaarlijks met 30 tot 40 procent te kunnen groeien, waarbij de nadruk zal vallen op vervoer in Nederland, Duitsland en België. De Betuweroute, die in 2007 operationeel moet zijn, zal een aanzienlijke stimulans zijn voor het spoorvervoer. „En als Duitsland eenmaal de kilometerheffing heeft ingevoerd, dan daalt de aantrekkelijkheid van de vrachtauto nog verder.”

Binnenkort start ShortLines met het rijden van eigen treinen in België. In Oost-Duitsland, Polen, Zwitserland en Italië wil het bedrijf (meer) met partners in zee gaan. Spierings: „Zelfstandig met treinen naar Italië rijden vereist een te grote investering, daarom zijn we met branchegenoten in gesprek over samenwerking.”