De prins en zijn vrouw bezochten namelijk drie voormalige deelrepublieken van het vroegere Joegoslavië, plus het uit Servië losgeweekte Kosovo. Tussen de landen onderling zit veel oud zeer en zijn tal van gevoeligheden waarmee de Britse bezoekers rekening moesten houden.

Eerste stop was Zagreb, waar ze maandag werden ontvangen door de Kroatische president Kolinda Grabar-Kitarović. Prins Charles was in 1996 voor het laatst in Kroatië, dat zich toen net na een bloedige strijd had losgemaakt uit de Joegoslavische federatie. „Dit bezoek geeft de prins de kans te zien hoe Kroatië zich heeft ontwikkeld”, zei de Britse ambassadeur Ian Cliff vorige week.

Na Kroatië stonden Kosovo, Montenegro en Servië op de agenda. Het programma was gevarieerd, met naast de officiële ontvangsten aandacht voor onder meer milieu, interreligieuze dialoog, en bestrijding van seksueel geweld.

Woensdag arriveerden de zoon en schoondochter van koningin Elizabeth in Belgrado (Servië). Zij wisten toen dat de Servische premier Aleksandar Vučić zich enorm had opgewonden over de woorden van zijn Kroatische collega premier Tihomir Orešković twee dagen eerder. Orešković had Charles en Camilla ontvangen in het regeringspaleis Banski Dvori. Hij had hun verteld dat het historische gebouw in 1991 ernstig was beschadigd door beschietingen van een Servische rebellenleider. „Dat gaf geen pas”, aldus Vučić. Hij ging het prinselijk paar toch ook niet in elk dorp dat ze zouden bezoeken vertellen dat daar Serviërs woonden die tijdens de oorlog waren gevlucht of verdreven uit Kroatië? Hij beloofde wel dat hij het met Charles en Camilla vooral zou hebben over de toekomst en niet over het onverwerkte verleden.

Crypte

Het bezoek aan Servië stond onder meer in het teken van 180 jaar betrekkingen tussen Londen en Belgrado. Relaties die veel ups en downs hebben gekend, zo schreef de Britse ambassadeur Denis Keefe in een artikel voor de Servische krant Politika.

In beide wereldoorlogen stonden Britten en Serviërs aan dezelfde kant. Charles en Camilla bezochten woensdag in gezelschap van president Tomislav Nikolic dan ook twee begraafplaatsen, de Nieuwe Begraafplaats, waar een crypte is met de stoffelijke resten van de verdedigers van Belgrado, en de begraafplaats van het Gemenebest. Op beide plekken werden kransen gelegd.

Camilla ging daarna naar een project dat wordt gesteund door toptennisser Novak Djokovic, terwijl Charles de oude fortificaties langs de Donau en de Sava en het kasteel van Belgrado bezocht.

Donderdag ging prins Charles langs bij de Servische kroonprins Alexander, een goede bekende van de prins. Samen met zijn vrouw Katherine ontving Alexander zijn gast –Camilla was er niet bij– in ‘zijn’ paleis in Belgrado. De prins toonde zijn onderkomen uitvoerig aan Charles.

Ruzie

Ook daar lag weer een gevoeligheid, omdat kroonprins Alexander ruzie heeft met de regering over het onderhoud van het koninklijk paleis. Het paleis was vroeger in handen van zijn familie, maar is nu nationaal cultureel erfgoed en eigendom van de staat. Alexander mag het gebruiken, maar strijdt over de kosten van het behoud ervan.

De kroonprins stelt dat het zogenoemde Witte Paleis, dat in de communistische tijd van Joegoslavië voor officiële ontvangsten werd gebruikt door maarschalk Tito en Slobodan Milosevic, er slecht aan toe is. „Het valt uit elkaar. Er is al jaren geen water en verwarming meer”, aldus Alexander. Hij wil naar de rechter stappen om het paleis weer in bezit te krijgen. „Als de staat geen geld heeft voor onderhoud, geef het dan terug.”

Premier Vučić haalde zijn schouders op over het dreigement van de kroonprins. „Laat hij eerst maar eens de elektriciteitsrekening voor het paleizencomplex betalen. Er staat nog een rekening open van 70.000 euro. Daarna kan hij dagen wie hij wil”, aldus Vučić.

Joegoslavië schafte na de Tweede Wereldoorlog de monarchie af. De bezittingen, waaronder de paleizen in Belgrado, werden in beslag genomen. Alexander en zijn familie hebben na 2000 een deel daarvan teruggekregen, maar niet alles en niet het koninklijk paleis en het Witte Paleis die hij beide wel mag gebruiken.

Na Servië stonden voor Charles en zijn vrouw Montenegro en Kosovo op het programma. Vooral het bezoek aan Kosovo was een andere steen des aanstoots voor Servië. In het oog van de Serviërs is Kosovo een ”afvallige provincie”. Servië erkent Kosovo daarom niet als land. De ervaren Charles en Camilla zeilden behendig tussen alle klippen door.

Kroonprins Alexander

Kroonprins Alexander van Joegoslavië (1945) is het hoofd van het Huis Karadordevic. Alexander is het enige kind van de voormalige koning Peter II (1923-1970) en diens vrouw Alexandra van Griekenland. Vierenhalve maand was hij echt kroonprins van Joegoslavië, tot zijn vader in november 1945 door de communisten werd afgezet als koning.

Alexander groeide op in Groot-Brittannië en heeft daardoor goede contacten met de Britse koninklijke familie.

In 1972 trouwde hij in Spanje met prinses Maria da Gloria of Orléans Bragança. Zij kregen drie kinderen: Peter (1980) en de tweeling Philip en Alexander (1982). Het huwelijk strandde in 1985. In hetzelfde jaar trouwde Alexander opnieuw, nu met Katherine Clairy Batis.

Na de val van het communisme kreeg Alexander in 2001 zijn burgerrechten van de Republiek Joegoslavië terug. Ongeveer de helft van de Serviërs zou een herstel van de monarchie zien zitten, zeiden polls in de achterliggende jaren.