Stichting Zinportaal Fryslân is een initiatief van geestelijk verzorgers uit Friesland die zich zorgen maken over de in hun ogen minimale aandacht die er in de eerste lijn (zorg waar geen verwijzing voor nodig is, zoals huisarts, tandarts, apotheek) is voor patiënten met levensvragen.

„Deze groep weet niet altijd waar men met vragen en onzeker­heden heen moet”, zegt een van de initiatiefnemers van het portaal, Jan Willem Uringa. Hij is hoofd afdeling geestelijke verzorging van het Medisch Centrum Leeuwarden en doet onderzoek naar de toekomstbestendigheid van de geestelijke verzorging in de zorg.

In het veranderende zorg­stelsel worden steeds meer burgers geconfronteerd met de vraag wie er voor hen zorgt. Eenzaamheid, sociale problemen en levens­bedreigende ziekten geven aanleiding tot existentiële levens- en zingevingsvragen. De overheid trekt zich echter meer en meer van dit terrein terug.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat het ervaren van zin de levenskracht van mensen na kritieke levensgebeurtenissen of in kwetsbare levensomstandig­heden doet toenemen.

De stichting wil graag dat er binnen haar regio, de provincie Friesland, meer aandacht komt voor deze kant van de zorg. Ze wil dat bereiken door in de eerste lijn beschikbaarheid van professionele geestelijke verzorging te bevorderen. Een platform brengt wijkteams, huis­artsen en geestelijk verzorgers bijeen voor het bevorderen van deskundigheid en samen­werking op het gebied van zingeving, spiritualiteit en ethiek.

Nog dit jaar start Zinportaal met twee projecten, ”Zingeving op recept” (bij een huisartsen­praktijk) en ”Zin in de buurt” (bij een gemeente).

Komt de geestelijke zorg ook in het ziekenhuis in het gedrang?

Uringa: „De geestelijke verzorging staat in zorginstellingen onder druk. In veel plaatsen wordt erop bezuinigd. Behalve door de verschuiving van veel zorg naar de eerste lijn komt dit ook door het feit dat deze niet door de verzekeraars wordt vergoed. De zorg wordt steeds complexer en de tijdsduur waarin een patiënt in beeld is steeds korter. Daardoor is er steeds minder gelegenheid om met de patiënt over de grote vragen van het leven na te denken.”

Mensen die lid zijn van een kerkelijke gemeente of van een religieuze groepering kunnen terugvallen op de pastorale zorg van hun voor­ganger.

„Ongeveer 85 procent van de patiënten die ik tegenkom, is ongelovig. Het lijkt erop dat religie uit de samenleving aan het verdwijnen is. Dat neemt niet weg dat er nog steeds een grote groep mensen is die zich op bepaalde kruispunten van het leven voor grote vragen geplaatst ziet, of die voor grote morele beslissingen staat: Moet ik mij nog laten behandelen als de chemokuren niet zijn aangeslagen? En waarom overkomt mij dit? Zulke vragen. Daar moet wel aandacht en deskundigheid voor blijven.”

Wie gaat het Zinportaal finan­cieren?

„Er is geen potje om dit structureel te betalen. Geestelijke zorg past niet in een diagnose-behandel­combinatie die zorg­verzekeraars betalen. In het ziekenhuis is het geld voor geestelijke zorg verwerkt in de overheadkosten, maar bij huis­artsenpraktijken werkt dat niet op die manier. Huisartsen kunnen het wellicht financieren uit hun budget voor praktijkondersteuning. Nu doen we eerst aanvragen bij fondsen, zodat we kunnen aantonen dat er een vraag is waar de maatschappij iets mee moet.”