In een reactie op het in januari verschenen voorlopige voorstel 2017-2022 van het Hoogwaterbeschermingsprogramma dringt het Veenendaalse college in een onlangs verstuurde brief bij het ministerie op aan om de versterking van de Grebbedijk naar voren te halen.

„Veenendaal heet niets voor niets Veenendáál”, licht burgemeester Kolff desgevraagd toe. „In het dal tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe is Veenendaal een van de laagstgelegen plaatsen. De Grebbedijk ligt niet in onze gemeente, de effecten van een eventuele dijkdoorbraak zijn bij ons wel het grootst en het nijpendst. Binnen enkele uren staat Veenendaal onder water.”

Doorbraak

Voorkomen is beter dan genezen, meent Kolff. „Veenendaal heeft plannen klaarliggen voor het geval de dijk ooit doorbreekt. De laatste keer was ruim 150 jaar geleden, in 1855, maar we willen niet opnieuw worden getroffen. Dat kunnen we niet vaak genoeg onder de aandacht brengen van de instanties die over dijkverbetering gaan.”

Als de Grebbedijk wordt aangepakt, willen Rhenen en Wageningen gelijk fietspaden en andere voorzieningen daarin meenemen. Kolff: „Dat begrijp ik heel goed, maar veiligheid is voor Veenendaal prioriteit 1. Veenendaal zal alles op alles zetten om te bereiken dat de Grebbedijk zo snel mogelijk wordt verbeterd.”

De gemeente Veenendaal staat niet alleen. „We werken samen met waterschap Vallei en Veluwe. De brief is bedoeld om in Den Haag duidelijk te maken dat de Grebbedijk met spoed moet worden versterkt”, aldus Kolff.

„Vorig jaar zat ik met dijkgraaf Klip bij minister Schultz van Haegen om hierover te spreken. Zij begrijpt onze argumenten goed. Uit rapportages van het ministerie blijkt ook dat de kans op een doorbraak van de Grebbedijk niet te verwaarlozen is.”

De burgemeester doelt op een rapport uit 2012 over het overstromingsrisico voor de Gelderse Vallei. De 5,5 kilometer lange Grebbedijk beschermt de gehele Gelderse Vallei, tot voorbij Amersfoort. Bij een dijkdoorbraak komen delen van Veenendaal ruim 3 meter onder water te staan en worden 250.000 personen getroffen.

De totale economische schade is dan 30 miljard euro. Volgens het rapport kunnen er bij een dijkdoorbraak tussen de 100 en de 150 slachtoffers vallen. Dit aantal kan oplopen tot 1250 als er niet wordt geëvacueerd.

Het overstromingsrisico kan sterk worden teruggebracht als de Grebbedijk „met simpele ingrepen voor een relatief kort traject” wordt versterkt, beveelt het rapport aan.

Versterking van de Grebbedijk moet vooral twee mechanismen tegengaan: opbarsten (het scheuren van een afdekkende laag doordat de dijk te veel water bevat) en piping (het ontstaan van holle ruimten onder de dijk door een stroom van kwelwater waarbij zand wordt meegevoerd).

Versnellen

Waterschap Vallei en Veluwe, de provincies Gelderland en Utrecht en de gemeente Wageningen delen het standpunt van Veenendaal, zegt dijkgraaf Klip. „Waar mogelijk willen wij de aanpak versnellen en al voor 2023 met de verbetering beginnen. In onze reactie op het Hoogwaterbeschermingsprogramma vragen wij dat mogelijk te maken.”

De vier partijen spraken zich vorig jaar al uit voor verbetering van de Grebbedijk in 2020 of 2021. „De dijk voldoet niet als er in de toekomst meer water door de Nederrijn komt. De verwachting is dat de dijk vooral steviger moet worden en op een enkele plaats wellicht iets hoger.”

Gezamenlijk onderzoeken de vier de (financiële) mogelijkheden om gelijktijdig met de dijkverbetering natuur, economie en recreatie in het gebied te versterken. Het onderzoeksrapport wordt volgend jaar gepresenteerd.