Kneuterdijk, 6.45 uur. Het wordt langzaam licht, maar de stemming in het centrum van de stad blijft somber. De straten blijven leeg en er hangt een onwerkelijke stilte. Als gevolg van de plaatsing van kilometerslange hekken kan er geen auto meer door. Agenten hebben de vorige dag alle fietsen en brommers verwijderd.

Edwin Brussaard (41) sleept een laatste auto weg. Hij heeft er de afgelopen nacht samen met zijn collega’s van de Haagse politie zo’n 120 opgepikt en naar het Malieveld gebracht. „Over enkele dagen volgt de rekening”, zegt hij. Brussaard zal zich prinses Juliana blijven herinneren als „een spontane vrouw.” Hetzelfde zegt de 54-jarige Ben Biever uit Den Haag, die nog vlug de stoep voor een renovatiepand schoonveegt. „Vandaag zijn we allemaal in de rouw. Toch wel. Je voelt op ogenblikken als deze een warme verbondenheid met het Koninklijk Huis.”

Noordeinde, 7.45 uur. Nog bijna twee uur, en dan vertrekt vanaf Paleis Noordeinde de rouwstoet. Langs de dranghekken is het nog leeg.

Hoeveel mensen er vandaag naar Den Haag komen voor het afscheid van prinses Juliana, is onzeker. Martin van Bruggen, woordvoerder van de gemeente, zegt op dit ogenblik nog geen idee te hebben. „Bij de begrafenis van prins Claus waren er zo’n 40.000 mensen op de been.”

Op dit tijdstip zijn in elk geval al zo’n 2000 agenten, in alle vroegte opgetrommeld uit alle hoeken van het land, aanwezig op straten en kruispunten. Inspecteur Sicco Veenstra (49) uit Friesland: „Wij maken kwartier voor de militairen die onderweg naar Den Haag zijn.” De overleden prinses zal Veenstra bijblijven als „een vrouw die net als mijn moeder is: liefdevol en zorgzaam.”

Bij het dranghek tegenover het paleis zit Lenie Harteveld (59) uit Scheveningen op een visstoeltje. „Al een uur. Ik moet nog twee uur. Maar ik heb het er graag voor over. Ooit sprak ik Juliana op Paleis Soestdijk tijdens een uurtje theedrinken met vrijwilligers. Ik heb me er toen over verbaasd hoe gewoon en vriendelijk ze deed. Echt een lieve vrouw. Zij heeft een mooi afscheid echt verdiend.”

Hofweg, 8.45 uur. Langzaam komen er meer mensen bij de dranghekken. Colonnes met bussen zetten bij de Hofvijver honderden militairen uit. Via het Lange Voorhout marcheren zij naar hun posities aan de weg waarlangs de rouwstoet zal trekken. De mariniers staan strak in het gelid, de geweren rusten op de schouder.

De winkels zijn tot het middaguur gesloten, op verzoek van burgemeester Deetman. Alleen de eigenaar van hamburgerzaak kan het niet laten en heeft de deuren geopend. In een hoekje stuurt een ANP-fotograaf de eerste shots door. De Turkse Fatma Yildirim (22) schenkt koffie en zegt: „Ik vind het best interessant, deze dag. Juliana was toch ook een beetje onze koningin.”

De 40-jarige Irma Wobereis spoedt zich over het voetgangersgedeelte naar het Centraal Station. Nee, ze heeft geen tijd om langs de route plaats te nemen. „Ik heb vorige week afscheid van Juliana genomen. In het paleis, waar de prinses was opgebaard. Het was indrukwekkend. Dat vindt iedereen die ik spreek.”

Hofweg, 9.45 uur. De rouwklokken beginnen te luiden. Volgens het tijdschema moet de koets met de overleden oud-koningin nu van het paleis vertrekken. Over ongeveer een kwartier zal de stoet de Hofweg oprijden. De rijen met mensen zijn op het laatste moment behoorlijk aangedikt. De meesten zijn stemmig gekleed. Zwijgend blikken ze in de richting van de Kneuterdijk, waar de ruiters met de lijkkoets vandaan zullen komen. Schoolkinderen hebben vrij, zij staan met hun jufs vooraan.

Tussen de belangstellenden bevinden zich Jan Koudijzer (55) uit Alphen aan den Rijn en Jan Hakkers (58) uit Voorschoten. Ze zijn vanmorgen vroeg vertrokken en staan ongeveer een uur te wachten. „We vinden het belangrijk om ons gezicht te laten zien. Gelukkig zijn we met velen. Dat is goed, vind ik. Het getuigt van respect voor de oud-vorstin”, zegt Hakkers. Ook bij de uitvaart van prins Claus was hij, samen met Koudijzer, in Den Haag. Volgens hem is de drukte vandaag groter dan twee jaar geleden.

Koudijzer noemt de begrafenis „een historische gebeurtenis” die aangeeft dat de band tussen Oranje en Nederland altijd hecht is. „Als de rouwstoet voorbij is, gaan we zo snel mogelijk naar huis. Dan willen we de uitzending van de rouwdienst volgen. Dat Juliana koos voor een remonstrantse predikante zullen we moeten respecteren. Ik hoop dat de dienst tot eer van God is. En dat heel Nederland mag horen dat er leven te krijgen is. Eeuwig leven. Want de dood heeft niet het laatste woord.”