Witte krijtrotsen steken schril af tegen een dreigende lucht. Een vrachtschip –138 meter lang, vijf dekken hoog– ligt vredig voor anker in een baai van de haven van Portland, Zuid-Engeland. Schijn bedriegt. De Sir Tristram is gekaapt.

De kust van Zuid-Engeland geldt –tijdens een oefening van de elite-eenheid van het Korps Mariniers– even als de kust van Noord-Afrika. Een uitgerangeerd Brits marineschip –de L305– doet dienst als gekaapt Nederlands koopvaardijschip.

De zogenaamde proef van bekwaamheid, de eindoefening van achttien mariniers die de opleiding voor de Maritime Special Operations Forces (Marsof) volgen, liegt er niet om. Een zwaar­bewapende moslimgroep uit Libië kaapt een Nederlands koopvaardij­schip, terwijl de kapitein en de navigator zich verschansen in een citadel, een gepantserde ruimte aan boord. Dek D, hut 01.20. De rest van de crew is gevlucht.

Het scenario is angstig realistisch. Aanleiding voor de kaping vormen –aldus het oefenscript– de Nederlandse luchtaanvallen op Islamitische Staat (IS) in Syrië. De moslimterroristen leggen –zo is de verwachting– een onthoofdings­scène vast op video als zij de twee Nederlandse opvarenden in handen krijgen.

De ”special forces” van het Korps Mariniers zijn getraind om op te treden bij (grootschalige) antiterreuroperaties. Ook gekaapte Nederlandse koopvaardijschepen –of verkeersvliegtuigen– in het buitenland vallen daarbij officieel onder Nederlands grondgebied.

Groot alarm

Den Haag slaat groot alarm. Het leven van twee staatsburgers staat op het spel. De ministers van Defensie, Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie komen in crisisberaad bijeen. De legertop houdt krijgsraad.

Marsof krijgt een Warning Order, een waarschuwing om zich gereed te maken voor eventueel gewapend ingrijpen. Een Special Operations Task Group (SOTG) moet direct drie verschillende bevrijdingsoperaties voorbereiden. De eerste gebaseerd op snelheid, de tweede op verrassing. De derde is een mengvorm van beide.

De spanning stijgt in de Forward Operation Base (FOB) op de Britse militaire basis Camp Chickerel. Op de uitvalsbasis bereidt de speciale eenheid de bevrijdingsactie minutieus voor. Niets mag aan het toeval worden overgelaten. Missie­commandant Eric ziet de zware klus wel zitten. „We zijn hier stap voor stap voor opgeleid. We gaan er voor 100 procent voor.”

Steeds meer inlichtingen druppelen binnen. De kaping blijkt het werk van de Libische terreurgroep Ansar al-Sharia, gelieerd aan IS. De extremisten –hoog moreel, zwaarbewapend– beschikken over zo’n 4500 tot 5000 strijders in de buurt. Met AK-47-geweren en RPG-raketwerpers.

De elite-eenheid analyseert zorgvuldig de voor- en nadelen van de drie gewapende scenario’s. Twee Friscs, snelle onderscheppingsvaartuigen (topsnelheid pakweg 80 kilometer per uur), kunnen bijvoorbeeld in korte tijd de achttien mariniers bij het schip droppen. De twee 370 pk sterke motoren alarmeren de terroristen daarbij echter voortijdig. „Ze horen ons aankomen.” Dilemma.

De hogere legerleiding moet uiteindelijk de knoop doorhakken. De speciale forces krijgen nieuwe informatie. De terreurgroep heeft de gepantserde ruimte –mét kapi­tein en navigator– op het schip ontdekt. Pogingen om de citadel te openen, zijn nog niet geslaagd.

De tijd dringt. Den Haag besluit tot gewapend ingrijpen. Marinier Eric, belast met de bevrijdings­actie, krijgt het bevel om scenario drie uit te voeren. Tussen 22.00 en 7.00 uur. „Dit is geen missie om te knokken, maar om de twee opvarenden zo snel mogelijk uit de ”killing zone” te halen”, benadrukt marinier Joey tijdens een briefing.

De doelen van missie Tiger Shark zijn het bevrijden van twee Nederlandse staatsburgers, het uitschakelen van de dreiging en het doorzoeken van het schip op bruikbare informatie. „Elke tegenstander is een gerecht­vaardigd doel om uit te schakelen”, meldt instructeur Rik.

Ontknoping

1.20 uur. De ontknoping nadert. Een handvol bestelbusjes rijdt in het holst van de nacht naar de haven. Mannen in zwarte pakken stappen over op twee snelle vaartuigen. Langzaam, buiten gehoorafstand van de terreurgroep, koersen ze richting gekaapt schip. Om 2.25 uur krijgen ze definitief groen licht van de legertop. Actie!

De omstandigheden zijn ongunstig. Het is stil en donker in Portland. Sterren pinkelen. „We gaan inflipperen”, zegt korporaal Huub. Op 400 meter van het schip laten de mariniers zich geruisloos vanuit de Frisc in het ijskoude water glijden. Gekleed in waterdichte pakken en voorzien van HK416-geweren. Met geluiddemper.

De mariniers voeren al flipperend een 15 meter lange, uitschuifbare paal –met haak en treden– mee. 3.19 uur. Aan bakboord richten ze het gevaarte op uit het water. Met een zacht ”klonggg” haakt de paal zich vast op het voordek van de Sir Tristram. Een zoeklicht vanaf de brug glijdt over het water. Onraad? De mariniers houden hun adem in. Even later dooft het licht weer. Loos alarm.

Marsof-instructeur Harm kijkt nauw­lettend toe. „Ze doen het netjes, hoor.” Geruisloos klimmen de mariniers vanuit het water, via de paal, aan boord. Snel hangen ze twee ladders van staaldraad over de reling om extra versterkingen snel op het schip te laten klimmen.

3.47 uur. Kapitein en navigator –in werkelijkheid verslag­gever en vlootpredikant– wachten in hun gepantserde citadel, een hut van pakweg 4,5 bij 2,5 meter, op bevrijding. Veel schepen die piraterijgevoelige regio’s rond Afrika passeren, zijn tegenwoordig voorzien van zo’n beveiligde ruimte.

Aan boord is het vrijwel aarde­donker. De mariniers maken dankbaar gebruik van nachtzichtapparatuur. 4.10 uur. Plots klinkt er geweervuur. De special forces stuiten op gewapende terroristen. Een groep Nederlandse oud-mariniers treedt –verspreid over het schip– op als oefenvijand. Nieuwe salvo’s volgen; verfpatronen voor de veiligheid. 4.25 uur. „Two tango’s down”, melden de mariniers: twee terroristen uitgeschakeld.

Het oefenscenario lijkt afkomstig uit een spannende film. Mariniers zijn geroepen om dergelijke missies in de praktijk daadwerkelijk uit te voeren. Oog in oog met nietsontziende terroristen. Zoals een bestorming van het Bataclantheater in Parijs eind vorig jaar bijvoorbeeld.

Mariniers staan daar zelf ook af en toe bij stil, zegt Casper. „Als een tegenstander mijn benen eraf schiet, moet ik dat dan de vijand verwijten? Ja”, stelt de marinier. „En de overheid? Misschien. Maar ik moet dat uiteindelijk vooral tegenover mezelf verantwoorden. Ik heb ervoor gekozen om daar op dat moment te zijn. Voor de veiligheid van anderen.”

In de citadel is het knap koud. Mariniers melden zich aan de deur. „Hou vol. We komen jullie eruit halen, maar het schip is nog niet veilig.” De manschappen moeten dek voor dek zuiveren van terroristen. Opeens klinkt een luide explosie. Iets verderop blazen mariniers een deur uit z’n sponningen.

4.30 uur. Bij de bestorming van de brug valt een slachtoffer. De operators ontfermen zich over hun gewonde collega. „Dat duurt te lang”, analyseert instructeur Rik. „Zodra een slachtoffer stabiel is, moet de missie direct doorgaan.” Kostbare tijd gaat verloren.

Op de kop

De mariniers brengen hun gewonde collega in veiligheid op het voordek. Zorg­vuldig vastgesjord op een brancard laten ze hem via de reling op een gereedliggende boot zakken. Per ongeluk met het hoofd naar beneden. Leerpuntje.

Nieuwe vuursalvo’s klinken. De getrainde tegenstanders maken het de mariniers knap lastig. 5.07 uur. Opnieuw gemorrel aan de citadeldeur. Eerst het codewoord, afgesproken met de rederij. „Wat is het adres van de navigator?” vraagt ds. Gert Pennekamp. De mariniers in de gang geven antwoord. Pas dan opent hij de deur.

Onder gewapende begeleiding haasten vlootpredikant en verslaggever zich naar het dek. Links in de gang ligt een ‘levenloze’ terrorist, rechts een gearresteerde collega. Zwaarbewapende manschappen bewaken het dek. Geweer in de aanslag. Angstaanjagend.

Ongedeerd bereiken de twee opvarenden het voordek. Een kleine 10 meter lager ligt een snelle Frisc gereed. Mariniers maken het duo klaar voor de afdaling. „Eerst een luier om.” Predikant en reporter krijgen een versterkte doek tussen de benen, om het lijf geknoopt, die wordt bevestigd aan een touw, om via de reling af te dalen.

De ochtend gloort. Geen tijd te verliezen. „Nú de reling over”, commandeert een marinier. De diepte grijnst de twee aan. De militair is onverbiddelijk. Met de voeten afzetten en langs de scheepswand afdalen. Het lukt. Even later scheren de mariniers met Frisc –én ‘buit’– weg over het water. Missie geslaagd. Iets later dan gepland.

De eindoefening van de Marsof-opleiding zit erop. Ondanks een aantal leermomenten bereiken alle achttien cursisten de eindstreep. Helemaal tevreden is commandant Eric na afloop niet. „We hebben goede dingen gedaan, maar niet alles is helemaal goed verlopen. Het oefenscenario is zwaar, de restricties zijn groot en het aantal teamleden klein. Bovendien stuitten we op meer tegenstanders dan verwacht.”

Hij wijst op de keerzijde. „Met zo’n zware oefening kunnen situaties in werkelijkheid alleen maar meevallen.”

Nederland nog iets veiliger

Missie geslaagd! Het Korps Mariniers verwelkomt 18 nieuwe Marsof-operators, na een zware opleiding van twintig weken. Deze krant heeft de mariniers zeven maanden gevolgd tijdens een uniek kijkje in de keuken van de special forces. Voor de zomer hebben zich 84 mariniers aangemeld voor de opleiding. Van de 54 gestarte kandidaten hebben er 28 de selectiefase behaald. Tijdens de opleiding in Nederland, Duitsland en België zijn 10 cursisten afgevallen. In Engeland kunnen 18 mariniers uiteindelijk bewijzen dat ze de aangeleerde vaardigheden beheersen. Ondanks een aantal leerpunten halen zij de eindstreep. Nederland is daarmee nog iets beter voorbereid op terreur. In de hoop dat hun inzet nooit nodig is.

Mee met Marsof

Terreur houdt Europa in z’n greep. Deze krant biedt een unieke blik achter de schermen van Marsof, dat onder meer de zwaarste antiterreureenheid van Nederland kent. Vandaag deel 14 (slot).