De inspiratiedag ”Monastiek: anders missionair!?”, gehouden in onder meer het Dominicanenklooster in Zwolle, is bedoeld voor „iedereen in de kerk –predikanten, voorgangers, kerkelijk werkers, pioniers en overige geïnteresseerden”, die de betekenis van „de monastieke traditie en levenswijze voor kerk en samenleving wil verkennen.”

De dag wordt georganiseerd door het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE), de Unie van Baptistengemeenten, de Theologische Universiteit Kampen, het Groningsch Theologisch Studentendispuut en het programma Missionair Werk/Pionieren van de Protestantse Kerk in Nederland. Namens de organisatie is Egbert van der Stouw, projectmedewerker van het PCTE, de woordvoerder.

Wat verstaat u onder „de monastieke traditie”?

„In de monastieke traditie zoeken christenen naar een vorm van gemeenschapsleven, een vorm van gedeeld leven, waarin ze persoonlijk en samen God zoeken. Zo’n traditie is te herkennen aan bepaalde uitingsvormen, zoals het getijdengebed, waarin op vaste momenten van de dag gezamenlijk wordt gebeden, en een bepaalde leefregel, zoals de leefregel van Benedictus, waarin de focus ligt op gehoorzaamheid, kuisheid en armoede. Ook zie je binnen de monastieke traditie dat de Bijbel wordt gelezen met het hart. Dat noemen we de ”Lectio divina”. Het is daarbij niet de vraag of ik de Bijbeltekst begrijp, maar of de Heilige Geest door middel van deze Bijbeltekst iets tot mij te zeggen heeft. Monastieke waarden en praktijken worden in deze tijd herontdekt als waardevol voor het persoonlijk en kerkelijk leven.”

De kerk kan van het klooster leren? Wordt de kloof tussen Rome en Reformatie steeds kleiner?

„De monastieke traditie gaat terug op de eerste eeuwen van de jaartelling, op de tijd dat er geen scheiding was tussen Rome en Reformatie. Die twee stromingen waren dus van oorsprong één. Rond de Tweede Wereldoorlog zag je een zoektocht naar eenheid onder christenen ontstaan. Denk aan Bonhoeffer met zijn seminarie in Finkenwalde, waar aanstaande predikanten zich gemeenschappelijk oefenden in lezing, lofzang en gebed. Denk ook aan de oecumenische kloostergemeenschap Taizé in Frankrijk. In die periode ontstonden er in West-Europa ook buiten de Rooms-Katholieke Kerk allerlei kloosterachtige initiatieven. Deze ontwikkeling is al decennialang aan de gang. Op dit moment kunnen we vaststellen dat er het nodige is wat Rome en Reformatie scheidt, maar dat er veel meer is wat ze beide bindt.”

De kloof vervaagt.

„De eenheid van de kerk verdient ieders aandacht en die kan gestimuleerd worden door de herontdekking van het klooster als spirituele bron. Reformatorische christenen die moeite hebben met deze ontwikkeling, zouden beter oog kunnen krijgen voor de bevindelijke onderstroom die er in het klooster te vinden is. Monniken lezen de Bijbel met het hart. Dat is 
toch voluit bevindelijk. Als reformatorische christenen een vermeende tegenstelling zien tussen dogmatisch en spiritueel Bijbellezen, doen ze geen recht aan de eigen gereformeerde traditie.”

De suggestie ligt er dat het kloosterwezen oecumenisch is, terwijl het voluit rooms-katholiek is, met zijn Mariadevotie en de eucharistie?

„Het kloosterwezen is binnen de Rooms-Katholieke Kerk ontstaan, maar heeft inmiddels tal van oecumenische en zelfs protestantse uitingsvormen. Daarnaast is de katholieke traditie ook in ontwikkeling. Nemen we de moeite te onderzoeken wat er bij Rome gaande is, of blijven we denken in zwart-witsjablonen? Het zwaartepunt in het katholicisme ligt bij Christus. Waarbij ook gezegd moet worden dat de figuur van Maria protestanten echt wel wat te zeggen heeft.”