De woordvoerder van het Vaticaan liet deze week weten dat paus Franciscus dit jaar op 31 oktober aanwezig hoopt te zijn bij de herdenking van de reformatie in de Zweedse stad Lund. De opperbisschop van de Rooms-Katholieke Kerk zal een oecumenische herdenkingsdienst bijwonen. Deze samenkomst wordt georganiseerd door de Rooms-Katholieke Kerk en de Lutherse Wereldfederatie. De liturgie van de dienst is in goed overleg tussen de rooms-katholieken en luthersen opgesteld.

De aanwezigheid van de paus is niet zomaar. Op 31 oktober van dit jaar moet het Lutherjaar starten, waarin herdacht wordt dat de ”monnik van Wittenberg”’ 500 jaar eerder de stoot gaf tot de Reformatie door zijn beroemde 95 stellingen aan de deur van de Slotkapel in zijn woonplaats te slaan. Die actie van deze eenvoudige monnik had een enorme omwenteling tot gevolg, allereerst op kerkelijk terrein, maar niet minder op politiek en cultureel gebied.

Dat er na een half millennium aandacht wordt gegeven aan dit keerpunt, is zeer terecht. Zeker in onze sterk ontkerstende samenleving is het goed dat mensen gaan beseffen hoe groot de rol van de kerk ín maar ook óp de geschiedenis is geweest. De herdenking van de kerkhervorming kan daaraan bijdragen. Al is het wel van belang de actieagenda te beheersen. Er zijn nu inmiddels zo veel plannen dat het gevaar niet denkbeeldig is dat men ondergesneeuwd raakt.

Dat de paus bereid is schoenen en jas aan te trekken voor een herdenking van de Reformatie kan men –gelet op de historische betekenis van de Hervorming– beslist verdedigen. En toch…

Wat vooral niet moet gebeuren is nu te doen alsof de paus en zijn kerk sympathisanten van het Lutherse gedachtegoed zijn geworden. Dat is bepaald niet zo. Alleen al het feit dat de liturgie ”in overleg” is samengesteld is illustratief. Wie werkelijk buigt voor de reformatorische leer van zonde en genade, is ook bereid zich te voegen naar de regels en gewoonten van een typisch protestantse dienst waarin de prediking uit de Bijbel centraal staat. Nu heeft Rome door het overleg over de orde van dienst ervoor gezorgd dat er voldoende rooms-katholieke elementen in zitten zodat de dienst aanvaardbaar is.

Nog belangrijker is dat de Rooms-Katholieke Kerk nog nooit de veroordeling van de hervormde leer door het concilie van Trente (1545-1563) heeft herroepen. De vervloeking van het gedachtegoed van Luther staat nog steeds recht overeind. Pas als paus Franciscus daar een streep door haalt, zou hij schoon schip maken en de betekenis van de Reformatie op zijn waarde schatten.