Hoe is het gesteld met de armoede in Nederland? „Die is groot en wordt steeds groter”, zegt Meta Floor, projectmanager binnenlands diaconaat bij Kerk in Actie, de diaconale organisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Ze wijst op kinderen die in armoede opgroeien. „Drie jaar geleden was dat volgens onderzoek één op de tien, op dit moment één op de acht. Het gaat om een ongelooflijk kwetsbare groep.”

Zowel plaatselijk als landelijk staat het thema armoede structureel op de agenda van kerken en diaconieën. Zo was in brede kerkelijke kring –van rooms-katholiek tot protestant– ruim 25 jaar de werkgroep Arme Kant van Nederland/EVA actief. Deze richtte zich op „de strijd tegen armoede en verrijking.” Om financiële redenen werd de werkgroep vorig jaar mei opgeheven.

„De Raad van Kerken heeft toen gezegd: Het kan niet zo zijn dat er geen oecumenisch verband meer is dat aandacht vraagt voor armoede in Nederland. Er is daarom nagedacht over een alternatief”, zegt Floor, die vanuit Kerk in Actie nauw betrokken is bij het knooppunt, dat volgende week officieel wordt gelanceerd (zie kader).

Elkaar versterken

Floor benadrukt dat het Knooppunt Kerken en Armoede geen doorstart is van de Arme Kant van Nederland/EVA. „Het is iets nieuws. We zijn geen instituut, maar richten ons op projecten, waarbij we steeds met zo veel mogelijk partners samenwerken.”

Onder de deelnemers aan het knooppunt zijn behalve de Raad van Kerken en de PKN onder meer de diaconale instanties van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de Nederlands Gereformeerde kerken. Als andere kerken willen aanhaken, zijn ze volgens Floor „meer dan welkom.”

De brede achterban van het knooppunt sluit volgens Floor aan bij het beeld dat het diaconaat van veel kerken de afgelopen jaren steeds zichtbaarder is geworden. „Ook zien we dat diaconale projecten steeds minder door individuele kerken worden opgezet, maar steeds vaker interkerkelijk. Daarmee voorkom je dubbelloop en kun je elkaar versterken, bijvoorbeeld bij het opzetten van een voedselbank of noodfonds.”

Het knooppunt wil, zegt Floor, de aanwezige kennis delen, zodat lokale diaconieën niet steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. „Daarbij willen we elkaar ook inspireren. Vandaar dat onze eerste projecten een symposium en een publicatie zijn over inspirerende diaconale initiatieven.”

Welke lokale projecten spreken u in het bijzonder aan?

„Het is leuk om te zien dat diaconieën nieuwe manieren zoeken om armoede te bestrijden. Een mooi voorbeeld vind ik het project Steungezin.nl in Breda. Mensen die in armoede leven en het geld voor bijvoorbeeld hun zorgverzekering of een schoolreisje niet kunnen opbrengen, worden via een website gekoppeld aan iemand uit Breda die de rekening voor hen betaalt.

Dat gebeurt anoniem, zodat degene die hulp krijgt, niet ”dankjewel” hoeft te zeggen tegen iemand met een dikke portemonnee die een paar straten verderop woont. Het mooie vind ik ook dat dit project bijdraagt aan bewustwording, want veel mensen zeggen dat ze in hun omgeving weinig of geen armoede tegenkomen.

Op diverse plaatsen zijn er ook interessante projecten die ervoor zorgen dat minima op vakantie kunnen. En steeds vaker zie ik op diaconaal terrein een goede samenwerking tussen kerken en de lokale overheid.”

Zijn er witte vlekken in het aanbod van diaconale hulp?

„Er gebeurt ontzettend veel, op diverse gebieden, zoals arbeid en werkloosheid of vluchtelingen en migranten. Dat vind ik hartverwarmend. Maar het is vaak erg lokaal. Soms kom ik een mooi diaconaal project tegen. Dan denk ik: Wat zou het goed zijn als we dit niet op één plek, maar op dertig plaatsen zouden hebben.

Kerken staan voor de uitdaging in hun eigen omgeving goed te blijven kijken wat er al gebeurt en welke witte vlekken ze zelf zien. Dat kan per plaats verschillen. Het inspiratieboekje kan kerken ook op ideeën brengen.”

Welke projecten heeft het knooppunt nog meer op stapel staan?

„Het volgende project is een herhaling van een eerder gehouden grootschalig armoedeonderzoek. Alle lokale kerken van de deelnemers aan het knooppunt krijgen binnenkort een vragenlijst toegestuurd om in beeld te brengen wat zij doen op het gebied van armoede en armoedebestrijding. In oktober willen we de resultaten daarvan presenteren.”

>>rd.nl/diaconaat

Kerken en armoede

Het Knooppunt Kerken en Armoede gaat op 22 januari officieel van start met een symposium in de Opstandingskerk in Houten. Sprekers zijn de hoogleraren dr. Herman Noordegraaf, bijzonder hoogleraar diaconaat aan de Protestantse Theologische Universiteit, en dr. Eric Borgman, hoogleraar publieke theologie aan Tilburg University. Zij gaan in op de betekenis van kerkelijke inzet tegen armoede in Nederland. Ook wordt het boekje ”Betrokkenheid troef” gepresenteerd. Daar staan zeventig „inspirerende diaconale initiatieven tegen armoede in Nederland.” Burgemeester De Jong van Houten neemt het eerste exemplaar in ontvangst.

Deelnemers aan het knooppunt zijn de Raad van Kerken, Protestantse Kerk in Nederland, Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad, MissieNederland, Christelijke Gereformeerde Kerken, Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, Nederlands Gereformeerde Kerken en het Leger des Heils.

>>knooppuntkerkenenarmoede.nl