Commentaar: Discussie onder professoren niet zomaar publiek maken
Patholoog-anatoom Maat kan door met zijn werk. Minister Van der Steur van Justitie heeft hem niet alleen excuses gemaakt, maar ook gezegd hem in de toekomst weer te willen inzetten bij forensisch onderzoek. Daarmee is voor de wetenschapper de kous af.
Of de minister ook door kan met zijn werk zal morgen blijken. Dan debatteert de Kamer over de kwestie-Maat en de rol van de bewindsman. Die heeft niet alleen te snel conclusies getrokken en Maat op non-actief gezet, maar vooral met een dikke, zwarte viltstift belangrijke informatie in stukken aan het oog van Kamerleden onttrokken. Dat kan hem duur komen te staan. Vooral ook omdat de Kamer Van der Steur al vaker de oren heeft gewassen omdat hij zich in troebel water had begeven.
Behalve de politieke afloop is er nog een punt dat aandacht vraagt. Maat beweert zich vooral te hebben geweerd om de academische vrijheid veilig te stellen. Dat klinkt in ieder geval mooi, al zweemt het naar grootspraak. Wie op onterechte gronden op non-actief wordt gezet heeft de drang zich te verdedigen. Dat is heel menselijk. Als Maat nu zegt dat het hem niet om zichzelf gaat maar om de zaak, roept hij het beeld op van een supermens. En die bestaat niet.
Tegelijk heeft Maat wel een punt. Zijn stelling is dat er in de collegezaal gelegenheid moet zijn om in alle vrijheid van gedachten te wisselen. Studenten moeten elke denkbare vraag kunnen stellen; professoren moeten iedere hypothese kunnen poneren. Dat scherpt de geest.
Het bezwaar van Maat is dat door de geheime opnamen van RTL, die later ook zijn uitgezonden, die academische vrijheid in gevaar komt. Want het grote publiek heeft kennis kunnen nemen van de informatie die Maat daar presenteerde. Het zal duidelijk zijn dat deze gang van zaken vooral voor nabestaanden van slachtoffers van de ramp met vlucht MH17 schokkend was, ook al anonimiseerde Maat alle fotomateriaal.
Het debat over de open- heid of het besloten karakter van een academische discussie is zeker actueel. Want details uit een college kunnen vandaag de dag niet alleen via televisieopnamen naar buiten komen, maar ook bijvoorbeeld via sociale media. Dat past ook in onze open samenleving, waar alle informatie op straat ligt of op straat moet – althans, dat vinden velen. Wie pleit voor terughoudendheid krijgt al snel het verwijt kennelijk iets te willen verbergen. Dan ben je niet transparant.
Toch zou het goed zijn hier nog eens over na te denken en regels te stellen. Dat geldt niet alleen gevoelige vakgebieden zoals dat van Maat. Om een ander voorbeeld te noemen: ook voor de theologie. Wat hebben gedachtespinsels van professoren in de theologie al geen onrust gebracht in de kerken.
Het is zinvol als professoren nog eens nadenken over het advies van de eerste rector van de Utrechtse universiteit Voetius om wetenschappelijke discussies in het Latijn te voeren, zodat het kerkvolk niet in verwarring raakt. Latijn beheersen maar weinigen meer. De gedachte dat niet alles voor ieders oren en ogen is bestemd, is echter zeker het overwegen waard.