Nu de bevolking van de omliggende gemeenten zich zorgen maakt om de veiligheid van de vier kerncentrales, wordt een nader onderzoek naar de hoogwaterveiligheid en de overstromingsrisico’s in dit deel van het Scheldebekken weer actueel.

Dat zegt civiel ingenieur Frans Koch van Koch Adviesgroep, een raadgevend ingenieursbureau. Al in 2012 verscheen er van Koch een studie naar de veiligheidsaspecten van het onder water zetten van de Hedwigepolder. Het rapport is nooit openbaar gemaakt, maar wel meegenomen in een procedure bij de Raad van State. Koch: „Helaas werden daarbij alleen de milieueffecten beschouwd, ervan uitgaande dat de hoogwaterveiligheid en de overstromingsrisico’s aan de wettelijke eisen zouden voldoen.”

Trechter

Volgens Koch heeft het afgraven van de bedijking van de Hedwigepolder ter plaatse grote gevolgen voor de waterdruk in de Westerschelde. De ‘trechter’ in de Westerschelde ter hoogte van de kerncentrales zal namelijk van oever tot oever een stuk breder worden. Dijken worden zwaarder belast en op twee plekken in de Doelpolder zal de zeewering daardoor kwetsbaar worden. Als de dijk daar bezwijkt, zal de hele Doelpolder onder water lopen en zijn de kerncentrales over land niet langer te bereiken.

De Hedwigepolder ten zuiden van het Verdronken Land van Saeftinghe heeft nu twee primaire zeeweringen: de Sieperdadijk en de Scheldedijk. Om de polder onder water te kunnen zetten worden deze dijken afgegraven. Maar ook de secundaire waterkering in de bedreigde polder (de Hedwigedijk) verdwijnt. Er komt een nieuwe primaire zeewering die zal grenzen aan de zuidelijk gelegen Prosperpolder en Doelpolder. Die nieuwe dijk sluit aan op de bestaande zeedijk langs de Schelde. Dit noemt Koch „de noordelijke achilleshiel.” Er is daar, slechts 1000 meter ten noorden van de kerncentrales van Doel, een risico op afkalving, waarover volgens Koch in een Vlaams milieueffectrapport uit 2007 luchtig wordt gedaan. Koch: „Dit is uit het oogpunt van veiligheid moeilijk te accepteren.”

De plannen van de haven van Antwerpen om tussen het Deurganckdok en de kerncentrales een nieuw containerdok aan te leggen –het Saeftinghedok– vormen volgens de ingenieur een extra complicerende factor. Dit dok komt naast de kerncentrales, waardoor het nucleaire park in het nauw raakt. Koch: „Bij zo’n dok moeten ook haventerreinen van minstens 500 meter breed worden aangelegd, plus de zeewering als vervolg van de Scheldedijk. Bij realisatie komt deze nieuw aan te leggen primaire waterkering pal tegen de site van het kernenergiepark te liggen. Daarmee ontstaat de ‘zuidelijke achilleshiel’ van de Doelpolder.” Exploitant Electrabel heeft zelf ooit aangegeven geen havenactiviteiten toe te staan binnen een afstand van 1800 meter rond de centrales. Koch: „De bereikbaarheid van de kerncentrales voor hulpdiensten wordt door deze uitbreiding steeds problematischer, wat bij een calamiteit het risico op een nucleaire ramp verhoogt.” Het Saeftinghedok moet daarom volgens hem worden meegenomen in de ontpolderingsplannen. Met het oog op overstromingsrisico’s moet worden bezien of aanleg ervan wel verantwoord is.

Gedrocht

De nieuwe primaire waterkering die de ontpolderde Hedwige straks van de Schelde scheidt, is volgens Koch in waterbouwkundig opzicht een gedrocht. „De V-vormige inspringing ten oosten van het plaatsje Prosperdorp past niet in het waterbouwkundige principe van kustlijnverkorting.” Deze „onlogische keuze” is het gevolg van de Vlaamse wens om de meest milieuvriendelijke variant te kiezen. „Over de effecten van ontpolderen op de overstromingsrisico’s wordt tot nu toe niet gediscussieerd, terwijl een zo omvangrijke ingreep toch zijn invloed zal hebben. Discussie over die effecten is temeer noodzakelijk omdat de kernreactoren van Doel op een kwetsbare locatie staan.” Want, concludeert hij, door de vergroting van de ‘trechter’ waar het Scheldewater straks als gevolg van de ontpoldering door stroomt, zal er vaker sprake zijn van hoge waterstanden en zal het getij bij Antwerpen verhevigen. „Ontpoldering vergroot ook het risico op overstromingen bovenstrooms. Daarom moet er eerst een diepgaande studie komen naar de overstromings­gevoeligheid van het hele gebied. In de studie moet de faalkans van de zeewering worden bezien in combinatie met de stresstest van de kerncentrales, waarin ook is gekeken in hoeverre de centrales bestand zijn tegen een terroristische aanslag. Met alléén de nieuwe primaire waterkering zonder ondersteunende binnendijken wordt de Doelpolder wel heel erg kwetsbaar.”

De kerncentrales van Doel staan op een verhoogd plateau langs de Schelde dat 5 meter hoger ligt dan het aangrenzend polderland. Bij een overstroming van de Doelpolder loopt het atoomcomplex zelf dus niet direct gevaar, maar in de loop van de tijd is door het inklinken van de grond dit plateau toch lager komen te liggen.

Vooral van belang is volgens het rapport van Koch „datgene wat er gebeurt buiten de site op het publieke terrein.” Koch: „Hoewel een kerncentrale met eigen systemen een bepaalde periode in veilige toestand kan worden gehouden, zullen er na verloop van tijd mensen, materieel, brandstof en voedsel naartoe moeten worden gebracht.” Daarom moeten volgens Koch ook alle bestaande noodplannen worden herzien.