Drie maanden lang sprak de 11-jarige Nuha tegen niemand, getraumatiseerd als ze was door het overlijden van haar broer en zus in de Syrische oorlog. Dankzij hulpverleners in haar woonplaats Homs kon ze haar ervaringen verwerken. Sinds kort gaat ze naar de heropende school in de buurt. Ze krijgt er rekenen en lezen. Belangrijker nog is het feit dat Nuhu door naar school te gaan, weer een zinvolle dagbesteding heeft. Door school heeft ze weer hoop op de toekomst.

In Syrië zijn er miljoenen kinderen zoals Nuha. Ze verblijven ergens tussen de frontlinie van het leger van Assad en dat van de verschillende oppositiegroepen. Onderwijs is voor deze kinderen even belangrijk als voedsel, water en onderdak. Na bijna vijf jaar oorlog is er niet veel meer over van de Syrische scholen. Schoolgebouwen zijn verwoest, worden gebruikt voor militaire doeleinden of als onderkomen voor vluchtelingen.

Inmiddels gaan 2 miljoen kinderen in Syrië niet meer naar school. Zij missen vaak vele jaren onderwijs. Bijvoorbeeld in de zwaar belegerde stad Idlib, waar overheidsscholen allang niet meer functioneren. In plaats van op school zitten kinderen de hele dag thuis, angstig wachtend tot de volgende mortierinslag. Er is geen perspectief voor de toekomst. De kinderen en hun families verkeren in een vacuüm.

De bevolking van Syrië is van oudsher hoogopgeleid. Scholing is er gewoon, voor alle lagen van de bevolking, zowel voor jongens als voor meisjes. Het is hier niet moeilijk om ouders te overtuigen hun kinderen naar school te sturen, ook als het om een net heropende noodschool gaat en er nog gevochten wordt aan de randen van de stad. Zij zien het belang in van onderwijs voor hun kinderen en voor hun land.

Goed onderwijs dient twee belangen: het belang van het kind en het belang van de samenleving. Onderwijs zorgt voor stabiliteit en regelmaat in het leven van kinderen, zeker als ze trauma’s hebben opgelopen door een oorlog of een natuurramp. Scholen bieden een platform voor het leveren van psychosociale zorg. Het trainen van leraren in het geven van eerstelijns psychosociale ondersteuning is een simpele maar effectieve manier om grote groepen kinderen na een ramp snel te bereiken.

Nuha gaat, sinds het einde van de belegering van Homs, naar een door Unicef ondersteund centrum waar kinderen psychologische hulp krijgen. De dood van haar broer en zusje hebben een enorme impact op het meisje gehad. Pas na enkele maanden in het centrum durfde ze weer contact te maken en te spelen met de andere kinderen in het centrum. Was deze zorg er niet geweest, dan was Nuha waarschijnlijk nog verder beschadigd.

Onderwijs dient ook het belang van de samenleving. In Syrië groeit op dit moment een generatie kinderen op zonder hoop op een betere toekomst. Niet voor niets wordt er vaak gesproken van een verloren generatie. Deze kinderen en jongeren missen niet alleen academische kennis en vaardigheden, maar zij leren ook niet de sociale vaardigheden die nodig zijn om vreedzaam samen te leven. Wat komt er van hen terecht? En wanneer de oorlog, vroeg of laat, ophoudt; wie heeft dan de kennis en de moed om het land van de grond af op te bouwen?

Steeds meer Syrische gezinnen vragen zich af waarom ze nog zouden blijven. Waarom zouden ze ook niet vluchten zoals hun vele landgenoten. Als belangrijke basisvoorzieningen –naast scholing ook drinkwater en medische zorg– uitblijven in Syrië, is de kans groot dat ook de achterblijvers zullen vluchten. Dit betekent dat er mogelijk nog 6 miljoen mensen naar buurlanden of Europa trekken.

Ondanks het aanhoudende conflict keren sommige vluchtelingen terug. Zoals een vader uit Homs die tot vijf keer toe binnen Syrië naar veiliger gebieden vluchtte, voordat hij besloot terug te keren naar zijn geboortestad. Voor deze mensen is het van groot belang dat er basisvoorzieningen zijn. Scholen zijn een belangrijke pullfactor, een reden voor mensen om terug te keren naar hun stad. Of een reden om toch niet weg te gaan uit Syrië.

Hulporganisaties zoals Unicef en partners doen er alles aan om zo veel mogelijk kinderen in Syrië de kans te geven om te leren. Bijvoorbeeld door het installeren van noodlokalen voor ontheemde kinderen, het geven van rugzakjes met leermaterialen en onderwijspakketten voor zelfstudie in gebieden waar geen scholen meer functioneren. Om alle kinderen in het land te bereiken met kwalitatief goed onderwijs zijn echter meer middelen nodig.

De Nederlandse overheid ziet gelukkig steeds meer het belang in van onderwijs in noodsituaties, maar nog te vaak bestaat hulp in de regio vooral uit het verstrekken van voedsel, water en een tent. Onderwijs kan echter niet wachten. Juist in noodsituaties is het een basisbehoefte. De kinderen van nu zullen het verwoeste Syrië weer moeten opbouwen. Zij zullen een belangrijke rol spelen in de verzoening tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Willen conflictgebieden zoals Syrië een toekomst hebben, dan moeten we investeren in de kinderen.

De auteurs werken voor Unicef in Syrië.