Catharina Joanna Maria (Tine) Halkes werd geboren in Vlaardingen, op 2 juli 1920. Ze was de jongste in een gezin met drie dochters. Haar vader overleed toen ze tien jaar was, haar moeder was lichamelijk zwak. Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog doorkruiste haar plan om te gaan studeren. Ze werkte als secretaresse en kreeg bijles van de historicus en kritische rooms-katholiek L. J. Rogier. Hij stimuleerde Halkes om alsnog door te leren.

Na de dood van haar moeder in 1945 verhuisde Tine Halkes naar Leiden om Nederlands te gaan studeren. Tijdens en na haar studie was ze voorzitster van diverse rooms-katholieke meisjes- en vrouwenorganisaties. In haar toenmalige woonplaats Breda mengde ze zich in de jaren 50 van de vorige eeuw in een discussie over de emancipatie van nonnen.

Rond het Tweede Vaticaans Concilie bepleitte Halkes in ”Storm na de stilte. De plaats van de vrouw in de kerk” (1964) een grotere rol voor vrouwen in de kerk. Ze studeerde inmiddels theologie in Nijmegen en Utrecht en werd redactielid van het progressieve blad Te Elfder Ure. Daardoor kwam ze in aanraking met hoogleraar pastorale theologie Frans Haarsma (1921-2009). Met hem reisde ze naar het concilie in Rome. Bovendien hielp Haarsma haar aan een baan bij de theologische faculteit in Nijmegen.

Halkes werd beïnvloed door het werk van de Amerikaanse theologe Mary Daly. Die beschreef een godsbeeld waarin de vrouw een onder­geschikte plaats heeft en een kerk die vrouwen achterstelt.

In 1976 was Halkes mede-initiatiefnemer van de Interuniversitaire Werkgroep Feminisme en Theologie, die uitgroeide tot het huidige Expertisenetwerk Gender en Religie. In 1977 startte ze het project ”Feminisme en christendom”. Tegelijk kwam ze in conflict met de kerk. Toen ze paus Johannes Paulus II mocht toespreken bij zijn bezoek aan Nederland in 1985 eiste kardinaal Simonis dat ook een behoudende rooms-katholiek het woord zou voeren. Daarop zag Halkes af van het houden van de toespraak. Later raakte zij betrokken bij de progressieve Acht Mei­beweging.

In 1982 kreeg Halkes, die niet promoveerde, een eredoctoraat van de Berkeley Divinity School in de Verenigde Staten. Van 1983 tot 1986 was ze hoog­leraar feminisme en christendom in Nijmegen.

Halkes schreef diverse boeken, waaronder ”Met Mirjam is het begonnen. Opstandige vrouwen op zoek naar hun geloof (1980), ”Zoeken naar wat verloren ging. Enkele aanzetten voor een feministische theologie” (1984), en ”En alles zal worden herschapen. Gedachten over de heelheid van de schepping in het spanningsveld tussen natuur en cultuur” (1995).

Halkes was van 1949 tot en met 1972 getrouwd met de neerlandicus T. B. A. (Theo) Govaart (1921-2013). Het huwelijk eindigde in een echtscheiding. Halkes kreeg daarentegen een innige band met Haarsma.

Tine Halkes overleed in Nijmegen, op 21 april 2011. Aan de Radboud Universiteit in Nijmegen is een leerstoel voor feministische theologie naar haar genoemd. Ook is er het Catharina Halkes Fonds, dat feministische theologiebeoefening stimuleert.

In deze rubriek wekelijks een biografie van een bekende of minder bekende theoloog. 

>>rd.nl/theologen