Drie kwartier voor de raadsvergadering is het al behoorlijk druk voor het gemeentehuis. Busjes met knipperende lichten, een lichtbak met leuzen tegen de komst van het azc en honderden tegenstanders staan op het plein voor het gemeentehuis.

Mensen die naar binnen mogen, moeten zich legitimeren en worden langs hekken door een sluis naar de voordeur geleid. De sfeer is dan nog lacherig.

Om kwart voor acht arriveert een stoet bewoners van de Plantage, de wijk in Meteren die vlak bij het geplande azc ligt. Hun aankomst wordt gevierd met gejuich en vuurwerk. Het is rumoerig, maar niet dreigend.

Dat verandert als om acht uur de raadsvergadering begint. Burgemeester De Vries meldt dat alle zestig insprekers drie minuten de tijd krijgen om hun zegje te doen. Pas ver na elven zullen de raads­leden dan aan de beurt komen.

Buiten is het inmiddels onrustig. Daverende vuurwerkknallen overstemmen de eerste insprekers. Relschoppers zwiepen de bouwhekken heen en weer. Een raadslid waarschuwt: „Burgemeester, als het niet langer veilig is om te vergaderen, moeten we ermee stoppen. De vluchtwegen moeten openblijven.”

Kort daarna loopt het flink uit de hand. De hekken begeven het onder de oprukkende relschoppers, het politiekordon wordt moeiteloos doorbroken, enorme vuurwerkbommen ontploffen en venijnige vuisten roffelen op de ruiten van de raadzaal. Blaffende politiehonden en aanzwellende sirenes van ME-busjes zorgen voor een macabere sfeer. De ME lost waarschuwingsschoten.

Bij de vijfde inspreker gaat het echt mis. Paniek ontstaat als bijtende rook via het ventilatiekanaal de raadzaal binnenkomt. Buiten probeert de ME met de wapenstok oprukkende relschoppers van zich af te slaan, maar er is geen houden meer aan. Geen mens slaat nog acht op de insprekers. De politie commandeert: „De zaal uit! Nu! Wegwezen. Jullie moeten naar boven. Hoe? Zoek maar een trap. Daar ergens.”

Meekomen

Buiten komt de zaak van lieverlee onder controle. Steeds meer politie­busjes rukken op met gillende sirenes en vormen een file naast het gemeentehuis.

Vlak daarop ontstaat nieuwe paniek. Agenten en beveiligers bevelen binnen: „Meekomen. We gaan weer evacueren.” Er is haast bij. Apparatuur wordt achtergelaten. „Nee mevrouw. Laat liggen, voor uw eigen veiligheid.” Relschoppers gooien met stenen de ruiten van het gemeentehuis in. Het gezelschap gaat –langs politiehonden en -paarden– naar het nabijgelegen politiebureau.

Op straat vormen ME’ers een menselijke keten om de omgeving van het gemeentehuis schoon te vegen. In het politiebureau zoeken de aanwezigen contact met het thuisfront.

Oorlogsgebied

Rond tien uur heeft de politie de situatie enigszins onder controle en kunnen de eersten naar huis. „Ik ben in en in verdrietig. Mensen, wat verschrikkelijk”, zegt burgemeester De Vries. „Laten we thuis bij gaan komen van de schrik. Heel veel sterkte allemaal.” Het vertrek wordt nog even uitgesteld, omdat bij het gemeentehuis een verdacht pakketje is gevonden waarnaar de EOD moet kijken, waarschijnlijk een niet-ontplofte vuurwerkbom. Langzamerhand brengen agenten groepjes mensen via sluiproutes naar hun auto’s. Honden blaffen, boven het gemeentehuis wentelwiekt een politiehelikopter. Geldermalsen is even oorlogsgebied.