„Wij kennen Juliana van de gulden”
Zonder zijn beurt af te wachten geeft de 5-jarige Jeroen antwoord. Juffrouw Reinie Klomp had zojuist gevraagd „wat voor verdrietigs” er afgelopen zaterdag is gebeurd. Zoals gebruikelijk voert ze aan het begin van de dag met haar kleuters een aanvangsgesprek. In een grote kring zitten de kinderen om haar heen. Aan het plafond hangen posters met bloemen, op de ruiten zijn kleurige konijnen geverfd.
Jeroen, gekleed in spijkerbroek en wollen trui, staat op van zijn stoeltje en roept spontaan: „Prinses Juliana is gestorven.”
„Inderdaad”, reageert de juf. „Was ze ziek?”
Jelmer: „Ja, ze had ergens een ontsteking.”
De juf: „Ja, goed zo. Ze had een longontsteking. En wie van jullie weet hoe oud prinses Juliana was?”
Tina mag het zeggen. „Ze was 46.”
„En nog veel meer”, zegt de juf. „Ze was 94. Maar wie was prinses Juliana eigenlijk?”
Vragend kijkt Reinie Klomp de kinderen aan. De antwoorden die ze krijgt, zijn verschillend. „Ze was de moeder van Máxima”, probeert Melanie. Een ander: „Ze was de moeder van Beatrix.”
Het noemen van de naam van koningin Beatrix brengt het gesprek op het andere nieuwsbericht, het vreugdevolle, dat zondag volgde op het droevige. Tina gaat onmiddellijk een lampje op. „Ze heeft een baby gekregen.”
Juf Reinie: „Juist. En hoe heet het baby’tje?”
Jeroen springt opnieuw van zijn stoeltje. „Prins Claus.”
Ook in de andere groepen van de Julianaschool aan de Julianastraat in het Gelderse Lunteren wordt het overlijden van de oud-vorstin herdacht. In de statige hal van de school, die ruim 300 leerlingen telt, hangt een groot, vierkant portret van de prinses. Met een vriendelijke lach kijkt ze de binnenstromende leerlingen aan. De koningin gaat gekleed in een bloemrijke jurk en aan haar arm draagt ze een witte tas. „Een vrolijke foto uit de jaren zeventig”, zegt directeur L. J. Nouwen. „Vermoedelijk is deze genomen toen Juliana op paleis Soestdijk een defilé afnam.”
Een school als deze zou de prinses zelf in haar eigen jeugd ongetwijfeld ook graag hebben bezocht. Het kwam er niet van. Koningin Wilhelmina stuurde Juliana niet naar een gewone school, maar zorgde ervoor dat ze les kreeg in een klasje met slechts drie andere leerlingen. Met hen zou ze voor de rest van haar leven omgang blijven houden. Godsdienstonderwijs kreeg Juliana van niemand minder dan van Wilhelmina zelf.
Nouwen vindt het belangrijk dat de scholieren vandaag stilstaan bij het overlijden van de koningin. „Wij willen bij onze kinderen een gezond Oranjegevoel ontwikkelen. Het koningshuis is ons door God Zelf gegeven. We vinden het belangrijk om dat aan hen over te dragen. Niet puur voor de traditie, maar wel om enig besef mee te geven dat Nederland bij Oranje hoort en Oranje bij Nederland.”
Of de vorstin zelf ooit in Lunteren is geweest, weet Nouwen niet. De lommerrijke omgeving van Lunteren zal prinses Juliana zeker hebben bekoord. Bekend is dat ze in haar jeugd nogal eens rondzwierf in de bossen van Het Loo, waar ze opgroeide bij haar moeder, koningin Wilhelmina. Samen bezochten ze ook de armoedige woninkjes van arbeiders in de omgeving.
Prinses Juliana zal bij inwoners van Lunteren in dankbare herinnering voortleven, zegt adjunct-directeur D. van de Weerd. Toen het schoolbestuur in de jaren zestig op zoek ging naar een nieuwe naam, hoefde het dan ook niet lang na te denken. Er was inmiddels al een Wilhelminaschool, het lag voor de hand om de School met de Bijbel aan de Julianastraat te vernoemen naar koningin Juliana. „Het was zo vanzelfsprekend, dat ik een nadere motivatie in de notulen niet ben tegengekomen”, aldus Van de Weerd. Hij schreef onlangs een boekje over de vier christelijke basisscholen in Lunteren, dat wegens het eeuwfeest in juni zal verschijnen.
Vooral bij de oudere generatie heeft de overleden prinses een goede naam. Nouwen: „Ons dorp is koningsgezind. Toen het nieuws zaterdag bekend werd, zag je overal de vlaggen naar buiten gaan. Ze hingen halfstok in de regen. Een trieste aanblik.” Volgens Van de Weerd is de trits God-Nederland-Oranje in de Lunterse samenleving nog zeker gemeengoed. „Koninginnedag wordt altijd uitbundig gevierd. Gisteren hebben we in de kerk het Wilhelmus gezongen. Vooral het zesde couplet vond ik indrukwekkend.”
Nouwen herinnert zich Juliana vooral als een vrouw van het volk. „In Willemstad, waar ik voorheen heb gewoond, heb ik haar een keer van dichtbij meegemaakt. Ze was een heel liefdevolle en zorgzame vrouw. Zelf zei ze altijd dat ze maatschappelijk werkster had willen worden. Dat zegt natuurlijk genoeg. Als koningin was ze niet het gezaghebbende staatshoofd, maar een vrouw die oog had voor de noden van anderen. Zo is ze vooral bij de ouderen bekend. De jongere generatie kent haar natuurlijk voornamelijk uit de geschiedenisboekjes.”
Dat laatste blijkt tijdens een gesprekje met leerlingen uit groep 8. De 11-jarige Berthaline Hardeman en de even oude Alinda Blotenburg herinneren zich nauwelijks iets van Juliana. Koningin Beatrix zat al bijna vijftien jaar op de troon, toen zij voor het eerst naar school ging.
„Ik herinner me Juliana vooral van de afbeelding op de gulden. Meer weet ik eigenljk niet over haar”, zegt Alinda. Berthilda: „Iedereen zegt dat Juliana aardig was. Ik denk dat dat zo is geweest. Op de foto’s ziet ze er altijd vriendelijk uit.”
De beide scholieren volgen het nieuws over het Koninklijk Huis op de voet. Over kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima weten ze alles. Ook de berichten over de jongste telg van prins Constantijn en prinses Laurentien hebben ze gelezen. „Claus Casimir heet het prinsje. Ik vind het wel een grappige naam. Ook een beetje chiq”, zegt Alinda. Berthaline: „Voor de koningin is het mooi dat ze een kleinkind krijgt. Nu is ze niet alleen verdrietig, maar ook blij.”