Kerk & religie

Luther wist: Hervorming kerk is geen zaak van geweld; op het hart komt het aan

Bijna leek de Reformatie in 1522 ten onder te gaan in onderlinge conflicten, radicalisme, geweld. Door middel van een achttal ”Invocavitpreken” wist Luther de rust te herstellen. René Visser: „Luther was ervan overtuigd dat alleen God de harten van mensen kan bereiken.”

Van onze verslaggever

16 December 2015 14:35Gewijzigd op 16 November 2020 00:06

Uit handen van dr. Sabine Hiebsch ontvangt René Visser (l.) de eerste VU-Luther Award. Visser schreef een scriptie over Luthers ”Invocavitpreken". beeld Sjaak Verboom

Visser, masterstudent theologie in Amsterdam, ontving woensdag de eerste VU-Luther Award. Deze is bedoeld voor de beste scriptie die aan een Nederlandse of Belgische universiteit over Maarten Luther wordt geschreven. De prijs, waaraan een bedrag van 1517 euro is verbonden, staat in het teken van het Reformatiejubileum in 2017. Ook de komende twee jaar zal de Luther Award worden uitgereikt.

„We hopen hiermee te bereiken dat nog veel meer studenten enthousiast worden over Luther”, zei initiatiefneemster dr. Sabine Hiebsch, die de in 2011 opgerichte W. J. Kooiman-J. P. Boendermaker Lutheronderzoeksplaats aan de Vrije Universiteit bezet. „Zijn teksten zijn ongekend actueel.”

In zijn welkomstwoord noemde decaan prof. dr. W. Janse de lutherse dr. Hiebsch een „heel klassieke kerkhistorica, in de positieve zin van het woord. Zij kent Luther van binnenuit, bestudeert hem vanuit de bronnen.” Met een verwijzing naar een stelling van Luther over Aristoteles: „Zonder Luther geen goed theoloog. Luther is nog altijd van levensbelang.”

Beeldenstorm

Ook theologiestudent René Visser kroop door Luther heen. Hij is een zoon van de hervormde predikant dr. P. J. Visser, verbonden aan de Amsterdamse Noorderkerk. Onder begeleiding van dr. Hiebsch schreef hij, overigens in 2013 al, een scriptie over Luthers „Invocavitpreken.” Deze hield de kerkhervormer in 1522, toen de Reformatie bijna ten onder leek te gaan in onderlinge conflicten en geweld. Mensen als Karlstadt en de Zwickauer profeten probeerden de kerk in Wittenberg op radicale wijze te zuiveren. Een beeldenstorm bleef niet uit.

Luther zelf bevond zich op dat moment op de Wartburg. Op 6 maart 1522 keerde hij echter, met gevaar voor eigen leven, tijdelijk terug naar Wittenberg. Hier hield hij vanaf zondag 9 maart (zondag Invocavit) een serie van acht preken – tot de zondag erop. Elf dagen later was de rust hersteld.

Waarover gingen deze preken? Visser: „Luther benadrukte dat de hervorming van de kerk nooit een zaak van geweld mag zijn. Paulus riep op de Areopagus toch ook niet op tot het slopen van beelden? De Reformatie vraagt om liefde, om geduld. Houd ook rekening met de zwakke broeders in het geloof, zei Luther, anders leggen we hun nieuwe wetten op. Wij mensen kunnen prediken, schrijven, maar alleen God kan harten bereiken. En als dat gebeurt, verandert de rest vanzelf. Ook voor vandaag lijkt me dat een belangrijke les.”