Christeneilandjes in land vol morele ontreddering
„Vader is een hardwerkende communist, de zoon is alcoholist en het kleinkind is aan drugs verslaafd.” Die Russische uitspraak citeert de Russische evangelist Sergej Jelisejev om de morele chaos van zijn land te onderstrepen. „Veel mensen zijn de weg kwijt. Ze zijn teleurgesteld in het communisme, in de kerk, in de politiek. Je moet hen ervan overtuigen dat er een God is Die van hen houdt.”
Sergej vertelt twee weken lang in Nederland over zijn werk als evangelist in Rusland. Zaterdag spreekt hij op een regionale jongerenavond in Hardinxveld-Giessendam, waaraan medewerking wordt verleend door jeugdwerkadviseurs van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten en het Landelijk Contact Jeugdverenigingen van de Christelijke Gereformeerde Kerken.
Het is voor Sergej de eerste keer dat hij in Nederland is. Zijn broer Andrej ging hem vorig jaar voor. Sergej is wel eens in Duitsland geweest in een gebied waar veel Duitsers met Russische wortels wonen. Hij ervaart het als een grote bemoediging om te zien dat „in een land als Nederland God Zijn liefde uitstort in harten van mensen. Ook doet het me goed dat zo veel Nederlanders met de kerk in Rusland hebben meegeleefd in de tijd van de vervolging.”
De 36-jarige Sergej is geboren in Kemerovo (Siberië). Sinds 1995 werkte hij daar als evangelist. In 1996 vertrok zijn tweelingbroer Andrej met zijn gezin naar Kansk (een stadje noordoostelijk van het gebied Krasnojarsk, in Siberië) om daar het Evangelie bekend te maken. Het jaar daarop bezochten Sergej en zijn vrouw Inna hem. De nood van de kleine gemeente daar liet hen niet meer los. Nadat ze een periode van innerlijke strijd hadden doorgemaakt overtuigde de Heere hen ervan dat ze naar Kansk moesten verhuizen. Ze verlieten hun comfortabele woning om zich, ver van hun geboorteplaats, te vestigen in een oude eenkamerwoning in de grauwe industriestad Kansk.
Sergej en Inna werken daar nu sinds 1998. Ze hebben zes kinderen. Kansk is een stad waar de zware oorlogsindustrie in het verleden voor inkomsten zorgde. Nu is alles op zijn retour. De werkloosheid is groot. Er wordt nog gewerkt in de tabaksindustrie. De stad heeft twee wodkafabrieken. Dat laatste is typerend voor het moreel in Rusland. De alcoholverslaving neemt dramatische vormen aan. Sergej vertelt dat de Russische bevolking elk jaar met 1 miljoen mensen afneemt, mede als gevolg van het alcoholmisbruik.
Het werk van Sergej werpt vruchten af. De kleine gemeente in Kansk is gegroeid tot 48 leden. In de omgeving van de stad zijn door evangelisatieacties kleine groepjes ontstaan die samenkomen rond het Woord van God. Om de beurt gaan Andrej en Sergei er dagelijks op uit om het Evangelie te verkondigen in de omliggende dorpen. Op zondag gebruiken ze de straatbibliotheek om traktaten uit te delen.
Sergej zegt dat de openheid voor het Evangelie in de steden zich naar de dorpen heeft verplaatst. „De grote belangstelling van de eerste helft van de jaren negentig in de steden is voorbij. Er ontstaat verharding. De mensen zijn verbitterd het moeras in gejaagd. Leven is overleven geworden. In de dorpen is wel grote belangstelling. Mensen zitten daar te wachten op iemand die aan hen denkt, die van hen houdt. Dan gaat, typisch Russisch, aan de tafel hun hart open en nemen mensen bewust de beslissing om voor God te leven.”
Het blijft een opgave om voldoende evangelisten naar de afgelegen dorpen te krijgen. „We hebben het liefst dat voorgangers zelf in de dorpen gaan wonen waar groepjes belangstellenden zijn ontstaan. Daarvoor moeten er eerst genoeg evangelisten zijn.”
Sergej kijkt hoopvol naar de jonge generatie. „In de meeste gemeenten zien we vooral vrouwen onder de oudere gemeenteleden, maar bij de jongeren zijn jongens in de meerderheid. We bidden dat er uit hen voorgangers mogen komen die het goede nieuws doorvertellen. En we bidden dat meisjes christenmoeders mogen worden.”
In toenemende mate is er sprake van tegenwerking door de Russisch-Orthodoxe Kerk. Sergej herkent de recente uitspraak van een Rusland-deskundige dat president Poetin de „nieuwe orthodoxe tsaar” is. Poetin gebruikt de Russisch-Orthodoxe Kerk om zijn politieke belangen te realiseren en omgekeerd maakt deze kerk gebruik van de staatsmacht. „Poetin heeft gezegd: Ik ben eerst orthodox, dan president. De priesters zijn nog even fel als voorheen gekant tegen het protestantse geloof. Iemand zei pas openlijk dat degene die naar een baptistengemeente gaat, verloren is. Veel orthodoxen sterven ook zoals ze zijn opgevoed. Het grote probleem is dat ze de Bijbel niet lezen. Ze hebben genoeg aan wat de priester hun zegt.”
Sergej heeft zondag niet gestemd bij de presidentsverkiezing. „We hebben wel voorbede gedaan voor onze president. Timótheüs zegt dat er vóór alles voor de overheid gebeden moet worden. Dat is misschien wel eens wat verwaarloosd.”
De christelijke gemeenten zijn ook in ethische zin een voorbeeld. „Bijvoorbeeld door positief te spreken over arbeid. Veel jonge mensen kunnen niet werken, hebben geen vaardigheid en willen vaak ook niet werken. Een ander probleem is de opvoeding. Mijn vrouw sprak een opvoedkundige die zei dat ouders veel meer met kinderen moeten praten en hen niet eindeloos televisie moeten laten kijken of achter de computer laten zitten. Ze wilde echter ook niet in God geloven, want daarmee zou ze de ene afhankelijkheid inruilen voor een andere. Zo’n houding typeert veel Russen. Ze bevinden zich in een leegte waaruit alleen God hen kan redden.”
Sergej probeert in zijn dagelijkse omgeving zijn christenzijn uit te stralen. „Christengezinnen zijn eilanden in een ontredderde omgeving. Wat is het een voorrecht om samen met je kinderen te zingen en te bidden en uit de Bijbel te lezen. Voor mij is het grootste geluk als ik mijn kinderen ’s avonds in bed zie liggen en met mijn vrouw tot twee uur in de nacht praat over de dingen die ons bezighouden. Ik heb goede hoop voor de toekomst, omdat alles terechtkomt wanneer Christus terugkomt. Wij zijn niet bang. Zij die geen hoop hebben, hebben het ’t slechtst. Daarom is het zo rijk om te verkondigen dat er in Christus een ander leven mogelijk is.”