De emeritus hoogleraar vanwege de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland sprak zaterdag in Amersfoort op de hervormd-gereformeerde verdiepingsconferentie 25+. „In het Oude Testament was de kring van mensen om Jezus het begin van de christelijke kerk. Met de Pinksterdag is de kerk in haar meer officiële verschijningsvorm ontstaan”, betoogde hij.

Het kenmerkende van de kerk in het Nieuwe Testament is een gemeenschap van mensen. „Het beeld daarvan is een lichaam: de kerk als lichaam van Christus, waarvan Hij het Hoofd is”, aldus prof. Verboom. De kerk vormt volgens hem een eenheid van mensen die uit de wereld geroepen en in de wereld gezonden is. „Ik geloof in de gemeenschap der heiligen.”

Volgens hem past deze kerk niet in het schema van de wereld en is daarom een vervolgde en lijdende kerk.

Verbond

Het valt de emeritus hoogleraar op dat in het Nieuwe Testament nooit over de kerk wordt gesproken zonder haar relatie met Israël. In onze traditie, zo zei hij, betekent dit dat de kerk tot op de dag van vandaag in ons land in alle vrijheid mag belijden dat zij bij Jezus hoort. Volgens hem schuilt hierin het gevaar voor haar identiteit. „Zal de kerk niet het gewaad en de staf van macht en wereldgelijkvormigheid aantrekken in plaats van het kleed en de staf van de pelgrim?”

Door alle wisselende contexten heen is de kerk er gebleven, met de belijdenissen als eeuwenlange doorgaande lijn. Prof. Verboom noemt dat het wonder van de traditie van de kerk. „De kerk is er omdat Christus haar vergadert. Daarom is de prediking het kloppend hart van het kerk-zijn.”

De diepste oorzaak van het bestaan van de kerk is de verkiezende liefde van God in Christus, stelde hij. Verder moet volgens hem de betekenis van het verbond weer ontdekt worden. „Vroeger speelde het verbond in de gereformeerde traditie een belangrijke rol. Om verschillende redenen is de notie van het verbond weggezakt in de kerk.”

Belevingscultuur

Dr. W. Dekker, oud-studieleider van Areopagus/IZB, benadrukte dat de kerk in onze cultuur een vertaalslag moet maken naar deze tijd. „In elk land en in elke tijd neemt de kerk een eigen gestalte aan die past bij dat land en die tijd”, zei hij. Volgens hem is het de realiteit dat volkskerken en denominatiekerken meer keuzekerken zijn geworden. „De kerk wordt niet meer gezien als een gemeenschap die aan al onze keuzes voorafgaat. Er is geen lijden meer aan de kerk en geen opoffering, maar consumptiegedrag. In onze cultuur is het niet meer vanzelfsprekend altijd bij dezelfde gemeente of kerkgenootschap te behoren.”

Verder stelde hij dat de gemeente, meer dan voorheen, moet werken aan het functioneren als een gemeenschap. Ook toenemende subjectivering kan volgens hem langzamerhand een „loopplank de kerk uit” worden. „Objectieve waarheden bestaan nauwelijks meer. De eigen subjectiviteit wordt het criterium van hoe ik de Bijbel lees en naar preken luister.”

Onze cultuur is volgens de oud-studieleider van de IZB een belevingscultuur, in tegenstelling tot de overlevingscultuur van vroeger. „Zolang mensen bezig zijn te overleven hebben ze veel meer elkaar nodig. Het is een gevaar wanneer teveel waarde wordt gehecht aan beleving als basis voor het geloof. We moeten elkaar helpen de vaste grond van het geloof buiten onszelf in Christus te vinden.”