Vervolgens probeert Poythress in negentien korte hoofdstukken dit antwoord te illustreren en te onderbouwen. Hij kiest daarbij zijn uitgangspunt in de theorie van de Amerikaanse reformatorische filosoof John Frame, die drie perspectieven hanteert om ethische vraagstukken te benaderen: het normatieve perspectief, het situationele perspectief (dat bij Frame expliciet vraagt hoe God in concrete situaties aan Zijn eer komt) en het existentiële of persoonlijke perspectief, dat vraagt naar de houding en motieven van de acterende mens.

In deel 1, ”Basic questions”, geeft de auteur enkele theologische beschouwingen over verschillende eigenschappen van God. Het verband met wiskunde wordt daarbij steeds geïllustreerd aan de hand van wat de auteur aanduidt als de „universele rekenkundige waarheid” dat 2 + 2 gelijk is aan 4.

Vervolgens gaat Poythress in ”Our knowledge of Mathematics”, het tweede deel, in op de vraag of wiskundige waarheden door God met de schepping zijn gegeven of aan God Zelf verbonden zijn. Zouden wiskundige waarheden ook gelden als God de wereld niet had geschapen?

In deel 3, ”Simple mathematical structures”, komen elementaire rekenkundige bewerkingen zoals optellen, aftrekken en vermenigvuldigen aan de orde, terwijl in deel 4, ”Other kind of numbers”, breuken, negatieve getallen, irrationele en imaginaire getallen in de beschouwingen worden betrokken. Tot slot gaat de auteur in deel 5, ”Geometry and higher mathematics”, wel erg summier in op de meetkunde.

Het boek is niet gemakkelijk leesbaar. Na het tweemaal te hebben gelezen valt het mij nog steeds niet licht de hoofdlijn van het betoog samen te vatten. Wetenschappelijk is de opzet ook niet erg bevredigend. De onderzoeksvraag waar de auteur mee begint, wordt al op bladzijde 1 beantwoord en de rest van het boek dient slechts om argumenten aan te dragen die dat antwoord moeten ondersteunen.

Poythress zegt primair te schrijven voor volgelingen van Christus, maar daarmee krijgt het boek wel erg het karakter van een preek voor eigen parochie. Tegenargumenten, ook die bij christenen kunnen opkomen, komen nauwelijks aan de orde. Waar de auteur op bladzijde 51 beweert dat God de uitspraak 2 + 2 = 4 als een permanente universele waarheid verordineerd heeft, zou je als christelijke lezer wel willen weten hoe Poythress in het licht van deze uitspraak de vermenigvuldiging van de vijf broden en de twee vissen bij het Meer van Galilea beziet. Overigens gaat de veelvuldig terugkerende verwijzing naar de rekenkundige (niet: wiskundige) waarheid 2 + 2 = 4 op den duur wat irriteren.

Opvallend is ook dat Poythress in het geheel niet ingaat op elementen uit de wiskunde die een bepaalde transcendente uitstraling hebben. Het getal pi (in de wiskunde aangeduid als een transcendent getal) komt niet ter sprake, terwijl het wiskundige begrip oneindigheid (een veel bestudeerd fenomeen in de wiskunde) er met een zeer summiere behandeling bepaald bekaaid van afkomt. Aan het begrip (dis)-continuïteit wordt zegge en schrijve slechts één enkele zin gewijd.

De benadering vanuit de perspectieven van Frame heeft mij ook niet geholpen de essentie van de boodschap van Poythress te vatten. Maar wellicht ligt dat voor een filosofisch geschoolde lezer anders.

Als positief punt noem ik graag dat Poythress met respect verwijst naar een publicatie van VU-filosoof D. H. T. Vollenhoven, ”Problemen en richtingen in de wijsbegeerte der wiskunde”, (Philosophia Reformata 1, 1936, blz. 162-187). Het is goed vast te stellen dat de reformatorische wijsbegeerte internationaal kennelijk nog steeds wetenschappers inspireert. Terzijde zij opgemerkt dat Vollenhoven in het aangehaalde artikel een interessante filosofische en theologische duiding geeft van de wiskunde.

Wat echter het meest blijft haken is de vraag wat de auteur beoogt met het bijvoeglijk naamwoord ”Redeeming” in de titel van zijn boek. Daarmee lijkt aan de wiskunde een (te?) hoge waarde te worden toegekend. Zou het kunnen dat deze titel is gekozen om de lezer te prikkelen het boek ter hand te nemen? In dat geval is het mijn taak als recensent de lezer te waarschuwen dat de vlag van deze titel de lading van het boek wellicht niet blijkt te dekken.

Boekgegevens

Redeeming Mathematics: a God-centered approach, Vern S. Poythress; 
uitg. Crossway, Wheaton, Illinois (US), 2015; ISBN 978 14 3354 110 0; 208 blz.; $ 20,80.