Om met het goede nieuws te beginnen: nee, het is niet heel gemakkelijk om aan een wapen te komen.

Tenminste, zolang je geen contacten hebt in het criminele circuit, zegt Ton Hartink. De voormalige landelijk wapenexpert van de politie schreef vele boeken over vuurwapens en wordt beschouwd als een van ’s lands grootste deskundigen op dit gebied. „Het heeft geen zin om met een dikke portemonnee op de barman van een louche uitziend café in Amsterdam af te stappen. Iemand moet jou eerst vertrouwen om je een wapen te verkopen. Je moet op zijn minst een kennis van een kennis zijn.” Is dat eenmaal het geval, dan wordt het volgens Hartink op slag een stuk eenvoudiger.

„De hele Balkan zit vol met dat wapentuig. Daarvan komt er veel naar het Westen. Achter het vroegere IJzeren Gordijn had elk land zijn eigen fabrieken; die bestaan nog steeds. Ze fabriceren voor het eigen leger, maar ook voor de sport- en exportmarkt. Of een bestelling van 100.000 kalasjnikovs nu voor de CIA is bestemd of voor aan IS gelieerde groeperingen interesseert ze niets. In dat soort kringen wordt niet gevraagd naar het doel van de levering.”

Door het wegvallen van de grenzen, is het redelijk eenvoudig om wapens te transporteren. Hartink: „Een dubbele bodem in een vrachtwagen volstaat, of ze gaan achter de lading. Wat je uiteindelijk voor een kalasjnikov betaalt, ligt aan de fase van de aanvoerlijn waarin je je bevindt. Iedere tussenpersoon moet er iets aan verdienen. Zit je vooraan in de keten, dan gaat het om 600 of 700 euro. Zijn je contacten slechter, dan betaal je een paar duizend. Ook hier geldt: niemand vraagt of je een bank gaat overvallen of iets anders van plan bent.”

Overigens zal IS geen gebruik maken van de illegale markt, vermoedt Hartink. De terroristen kopen rechtstreeks in. De keuze voor kalasjnikovs is simpel te verklaren. „Het geweer is gemakkelijk te bedienen. Bovendien is een kalasjnikov relatief goedkoop en het onderhoud eenvoudig. En er zijn er veel van te krijgen. Aan Amerikaanse legergeweren, zoals de M16 en de M4, kom je niet zomaar.

Zelfs de wapens waarvan de Amerikanen de Koerdische peshmerga-strijders voorzien in de strijd tegen IS zijn kalasjnikovs. Daar zijn de strijders aan gewend, ze worden van jongs af getraind in het gebruik.”

Hoeveel kalasjnikovs er op de wereld bestaan, weet niemand. Hartink komt met zijn schatting niet verder dan „vele miljoenen.” „Er zijn talloze fabrieken die ze maken, maar ze halen echt niet de media erbij als ze weer een mijlpaal in de productie bereiken. Ook voor de productie geldt dat die goedkoop en makkelijk is. Door het simpele ontwerp worden er geen hoge eisen gesteld aan het materiaal. Een beetje Afghaanse smid rammelt zo een kalasjnikov in elkaar. Die is dan niet van de beste kwaliteit, maar je kunt er je doel wel mee bereiken.”