De bijeenkomst ”De Bijbel: geweldig of gewelddadig” trok ongeveer zeventig bezoekers. De minuut stilte om 12.00 uur in verband met de terreuraanslagen van vrijdag in Parijs gaf de studiedag een bijzonder accent.

Dr. Marcus van Loopik, publicist op het gebied van Jodendom en medewerker bij de stichting Pardes te Amsterdam, somt een aantal teksten op in de boeken van Mozes waarin wordt opgeroepen tot geweld. Hij wijst onder meer op de opdracht tot uitmoording van Amalek, Midian en de Kanaänitische volkeren.

De verhalen van Amalek en Midian duidt Van Loopik als niet-historisch. Ze zijn volgens hem metaforen van de opdracht van God om het kwaad een halt toe te roepen. Bij de inname van Kanaän gaat het volgens Van Loopik om een eenmalig bevel van God om een land te treffen waarin haat, geweld en leugens gewoon zijn. „In werkelijkheid ging het er veel vredelievender toe dan het bevel was. Fundamentalisme heeft alleen een kans als je teksten letterlijk neemt. In het Jodendom is er een lange traditie van uitleg”, aldus Van Loopik, onder verwijzing naar Joodse commentaren.

De Joodse deskundige stelt dat er een groot verschil is tussen de Joodse heilige geschriften en die van de islam. In de Tenach gaat het over geweld in verband met immoreel gedrag van mensen, terwijl in de Koran mensen ook worden veroordeeld om wat ze geloven. In verband met de gebeurtenissen in Parijs moeten „mensen binnen de islam” uitgedaagd worden om „het gesprek over de uitleg van de Koran te beginnen”, zegt Van Loopik.

Moet Simson als een zelfmoordterrorist worden gezien? is een vraag die ter sprake komt. Dr. Van Loopik vindt van niet, omdat volgens hem Simson zelf niet voor die daad koos, maar in een positie kwam waardoor hij niet anders kon. Dat ontlokt dr. Sam Janse de opmerking dat het voor Simson wel degelijk om een keuze ging en dat zelfmoordterroristen ook zeggen dat ze in een bepaalde situatie gebracht zijn. „Laten we erkennen dat in het Boek dat ons lief is ook kleinmenselijke stemmen doorklinken.”

Dr. Janse, protestants emeritus predikant en schrijver van het boek ”De tegenstem van Jezus”, gaat in zijn toespraak vooral in op de rol van geweld in het Nieuwe Testament. Jezus leert Zijn volgelingen om de wapens niet op te nemen, zegt hij. „Dat was zichtbaar aan Paulus, die na zijn bekering afstand nam van fysiek geweld.”

Paulus roept er in Romeinen 12 toe op om geen geweld te gebruiken, maar om de vergelding aan God over te laten, aldus dr. Janse. Hij verwijst verder naar Romeinen 13, waar Paulus het geweldsmonopolie bij de overheid legt.

De predikant haakt ook aan bij een recente discussie over geweld in het Oude Testament naar aanleiding van de verschijning van ”Bloedboek” van de schrijver Dimitri Verhulst. Dat boek bevat een moderne interpretatie van een aantal Bijbelse verhalen. De Vlaamse auteur vergeleek de Bijbel in een tv-programma met ”Mein Kampf” van Adolf Hitler. „Het komt niet uit de lucht vallen”, zegt dr. Janse, die het boek „ridiculiserend” en „grof” noemt. Desgevraagd geeft hij aan dat het gemakkelijk scoren is om te schrijven over een vroegere tijd zonder voldoende kennis van zaken. Wat de opmerkingen over genocide betreft heeft Verhulst echter een punt, aldus dr. Janse. „Wij kunnen deze gewelds­teksten uit het Oude Testament niet zomaar aan tafel blijven lezen. Ze moeten worden uitgelegd. Opvoeders moeten zeggen dat het erom gaat de zonde te haten en de zondaar lief te hebben. Dat is een ander accent dan in het Oude Testament wordt gelegd.”