In het kader van de bankenunie zijn 130 grote spelers in de betrokken sector onder bovennationaal toezicht geplaatst van de Europese Centrale Bank (ECB). Voorts bestaan er voortaan regels voor een gezamenlijke aanpak als een van hen in problemen raakt en wordt er een fonds gevormd voor eventuele noodsteun in een dergelijke situatie.

Inmiddels wacht er een nieuw project in de sfeer van de integratie. De Britse Eurocommissaris Jonathan Hill, die in het team van voorzitter Juncker de portefeuille Financiële Dienstverlening beheert, heeft onlangs zijn plannen gepresenteerd voor wat heet een kapitaalunie. Hij streeft ernaar die in 2019 te voltooien.

Het is een bekend verschil tussen Europa en de Verenigde Staten: hier zijn ondernemingen, met name die uit de midden- en kleinbedrijf (mkb) en de starters, voor de financiering van hun activiteiten vooral aangewezen op de banken. Aan de overkant van de Oceaan daarentegen betrekken zij het merendeel van de benodigde middelen via de markt, bijvoorbeeld door een obligatielening uit te schrijven.

Sinds het uitbreken van de mondiale crisis, in 2008, zijn banken voorzichtiger geworden met het toekennen van kredieten. Zij proberen hun risico’s te verminderen en ook moeten zij hun buffers, bedoeld om tegenvallers mee 
op te vangen, verstevigen. Dat maakt de banken terughoudend.

Niet zelden klinkt dan ook de klacht van de zijde van het mkb, dat binnen de EU als voornaamste banenmotor fungeert, dat er vandaag de dag vaak tevergeefs wordt aangeklopt om een krediet. Op dat punt knelt het, en dat is schadelijk voor de economische groei en de werkgelegenheid. De ECB heeft er de afgelopen jaren herhaaldelijk op gewezen.

Om hier iets aan te doen, ontplooit Brussel nu initiatieven; nadat het al langer bezig was met intensieve consultaties over mogelijke voorstellen. Vrij verkeer van kapitaal behoort, met dat van mensen en goederen, tot de oorspronkelijke idealen van de Europese samenwerking. De te treffen maatregelen dienen ertoe de nog bestaande barrières op eerstgenoemd terrein te slopen, de regelgeving voor onder meer een overname en de vereiste informatie in het prospectus bij een emissie te harmoniseren en zo uiteindelijk een echte interne markt voor kapitaal tot stand te brengen. Ondernemers krijgen dan in alle 28 lidstaten en onder overal gelijke condities toegang tot beschikbare financiële middelen.

Een van de eerste beleidsingrepen die Hill in gedachten heeft betreft het versoepelen van de bepalingen voor pensioenfondsen en verzekeraars, zodat die rechtstreeks geld aan het bedrijfsleven kunnen gaan uitlenen.

Verder wil hij met voorrang de zogeheten securitisatie bevorderen, door de producten in dat verband te standaardiseren. Dan praten we over het verhandelen van schulden. Banken bundelen leningen die zij hebben uitstaan en verkopen die door aan partijen zoals vermogensbeheerders. Zij verlichten op die manier de druk op hun balans en verschaffen zich ruimte om weer nieuwe kredieten te verstrekken. En voor institutionele beleggers biedt dit een markt om hun aanwezige kasvoorraden uit te zetten.

Deze praktijk kwam in een kwaad daglicht te staan door de gebeurtenissen in de VS met verpakte hypotheken van slechte kwaliteit, dat wil zeggen met een hoge mate van wanbetaling. Zij vormden de inleiding tot de kredietcrisis. Sinds die tijd is de omvang van de uitgifte van securitisaties sterk gekrompen.

Hill heeft als gevolg van dat besmette verleden wel de nodige weerstand te overwinnen. Binnen het Europees Parlement zijn partijen die er niets voor voelen een instrument op te poetsen dat ooit het hele financiële systeem in gevaar bracht. Ook president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank heeft, in een toespraak in juni, al eens gewaarschuwd voor weer producten die zo ingewikkeld zijn dat alleen een beperkt groepje experts alle details, met de bijbehorende risico’s, begrijpt.