Nu belanden deze kinderen vaak noodgedwongen in jeugdgevangenissen, omdat ze niet meer te handhaven zijn en nergens anders terechtkunnen. Het project, dat in samenwerking met de kinder- en jeugdpsychiatrie is opgezet, krijgt mogelijk een bijzondere status. Dat betekent dat het experiment ruimere bevoegdheden krijgt. Die zijn nodig om adequaat te kunnen reageren op bijvoorbeeld zeer agressief gedrag van de kinderen. „We willen zo nu en dan een deur op slot kunnen doen om te voorkomen dat kinderen weglopen. Ook willen we een signaleringssysteem op de slaapkamers en de mogelijkheid om daar waar nodig in te grijpen als kinderen zichzelf of anderen beschadigen”, aldus directeur H. du Prie van Horizon.

Het project komt als geroepen voor de kinderrechters, die vorige maand nog de noodklok luidden over de bezuinigingen op opvangplaatsen voor jongeren met ernstige gedragsproblemen. Zij vinden dat de verantwoordelijke ministers van Justitie, Volksgezondheid en Onderwijs meer geld moeten uittrekken voor opvangplaatsen. Afgelopen jaar werden 443 jongens en 389 meisjes in een justitiële inrichting achter gesloten deuren gezet, terwijl ze niets crimineels hadden gedaan en dus ook niet tot een gevangenisstraf waren veroordeeld.

De kinderen die op civielrechtelijke basis achter de tralies komen, vertonen zeer ernstig probleemgedrag. „Ze zijn extreem destructief voor zowel zichzelf als voor anderen. Hun stoornis lopen ze meestal al heel vroeg in hun leven op, bijvoorbeeld als gevolg van drugsverslaving van hun moeder. De kinderen worden in hun eerste levensjaren vaak ernstig verwaarloosd, hebben vaak te maken met wisselende opvoeders en worden onvoldoende beschermd.” Op een gegeven moment zijn ze thuis niet meer te handhaven. Ook plaatsing in een pleeggezin helpt niet meer. Ze worden van school gestuurd en zijn in enkele gevallen evenmin te handhaven bij een gespecialiseerde zorginstelling, zoals Horizon.

„De samenleving heeft geen duidelijk antwoord op dit probleem, maar als we er niets aan doen, zijn deze kinderen de toekomstige TBS’ers van ons land. De afgelopen jaren heeft de hulpverlening deze kinderen uit onmacht alleen maar van de ene instelling naar de andere overgeplaatst, omdat ze overal werden uitgekotst. Het was de groep die er van de samenleving niet mocht zijn. Nergens hebben de kinderen zich daarom kunnen hechten”, licht Du Prie het probleem toe. Volgens hem gaat het om een groep van 250 tot 300 kinderen waar de hulpverlening in Nederland geen raad mee weet.

Het Horizon-programma om te resocialiseren is zeer zwaar. De proef begint met tien kinderen. „De dagindeling, inclusief het onderwijs van de kinderen -ook hun vrije tijd- is van het moment dat de wekker gaat tot ze naar bed gaan volledig gestructureerd”, licht Du Prie toe. „We moeten hun de zelfhaat en de haat voor anderen afleren en leren dat ze er wel degelijk mogen en kunnen zijn, ofwel het afleren van ongewenst gedrag en het aanleren van gewenst gedrag.”

De kinderen blijven in principe niet langer dan negen tot twaalf maanden in het project, dat begin 2005 van start gaat. Daarna moeten ze uit het project stappen om uiteindelijk weer in een normalere structuur terecht te komen: bij een reguliere behandelgroep of pleeggezin en in het speciaal onderwijs.