Hoewel de resultaten van het officiële onderzoek nog niet bekend zijn, wijst alles erop dat het Russische vliegtuig dat op 31 oktober in de Sinaï neerstortte doelwit is geweest van een terroristische aanslag. Westerse inlichtingendiensten vermoeden dat er een bom het vliegtuig in is gesmokkeld. Engeland heeft gesproken over de betrokkenheid van jihadisten die met een Brits accent spraken. Rusland en Egypte daarentegen reageerden afwijzend, omdat het voor beide landen nog niet duidelijk is of dit incident uiteindelijk negatief of positief voor ze zal uitpakken.

Het Russische vliegtuig was vertrokken uit de Egyptische badplaats Sharm al-Sheikh, die van essentieel belang is voor de Egyptische toeristenindustrie. Het ongeval in de Sinaï lijkt in elk geval voorlopig de genadeklap te betekenen voor de Egyptische toeristische sector.

Daar staat echter tegenover dat het terroristische gevaar dat Egypte bedreigt internationaal plotseling in de schijnwerpers kwam te staan. Islamitische Staat (IS) heeft zowel in oostelijk Libië, dat aan Egypte grenst, als in de Sinaï een sterke presentie opgebouwd.

De Egyptische president Sisi heeft er de afgelopen periode voortdurend op gewezen dat daarom ook Libië en de Sinaï doelwit zouden moeten zijn van de westerse anti-IS-coalitie. Zijn oproepen vonden echter geen gehoor – mede omdat het gevaar van IS in Libië en de Sinaï werd onderschat.

Het neerstorten van het Russische vliegtuig in de Sinaï pakt daarom positief uit voor het Egyptische regime. Het Westen kan er niet langer omheen de Egyptische strijd tegen het terrorisme serieus te nemen en te ondersteunen.

Ook Rusland worstelt met het opmaken van de voorlopige balans. De heersers in het Kremlin realiseren zich dat ze verplicht zullen zijn te handelen indien bewezen wordt dat er in de Sinaï sprake is geweest van een terroristische aanslag.

Sinds de Russische militaire interventie in Syrië heeft het Westen voortdurend de beschuldiging geuit dat de Russische vliegtuigen niet zozeer IS, maar andere rebellen bombardeerden. Indien IS echter inderdaad verantwoordelijk is geweest voor het neerhalen van het Russische vliegtuig zou dat bewijzen dat IS niet het Westen, maar Rusland als de grootste vijand ziet.

Banden aanhalen

Bijkomend probleem voor Poetin is dat Rusland juist met succes bezig is de banden met Egypte aan te halen. In de Arabische wereld wordt Rusland vooral gezien als de bondgenoot van het sjiitische Iran en het alevitische regime in Damascus. Er is Moskou daarom veel aan gelegen om het soennitische Egypte in het Russische kamp te krijgen.

Direct na het neerstorten van het Russische vliegtuig eiste de ”Sinaïprovincie” van IS de verantwoordelijkheid hiervoor op. Een onderbelicht aspect van de Egyptische revolutie van 2011 was dat duizenden islamisten in Egyptische gevangenissen amnestie kregen of konden ontsnappen in de chaos. Duizenden islamisten kwamen vrij, en velen zochten een toevluchtsoord in de Sinaï.

Ze formeerden hier nieuwe jihadistische bewegingen, zoals Ansar Beit al-Maqdis (ABM). Eind oktober 2014 sloot deze ABM zich bij IS aan en werd vervolgens de Provincie Sinaï van het kalifaat. Het Russische vliegtuig stortte dus precies één jaar later neer. Wellicht omdat de ABM haar aansluiting bij IS op spectaculaire wijze wilden herdenken.

Mislukte aanslagen

Ook al-Qaida werd gefascineerd door vliegtuigen en heeft sinds 2001 een aantal mislukte aanslagen op vliegtuigen uitgevoerd. Zo probeerde de Britse bekeerling Richard Reid in december 2001 in een vliegtuig dat op weg was naar Miami een bom tot ontploffing te brengen die al-Qaida verstopt had in zijn schoenen.

De Nigeriaan Abdulmutallab probeerde in 2009 hetzelfde op een vlucht naar Detroit. Zijn bom zat verstopt in zijn ondergoed.

IS blijkt in Sharm al-Sheikh echter voor een veel simpelere en effectievere methode te hebben gekozen. Het heimelijk rekruteren namelijk van werknemers op ‘gevoelige’ plekken die door hun functie onbelemmerd toegang hebben. Deze ‘mollen’ omzeilen zo de metaaldetectors. Het verklaart waarschijnlijk tevens waarom de beelden zo vaag waren in de video waarin IS de aanslag op het Russische vliegtuig opeiste. IS wilde zijn ‘mollen’ in Sharm al-Sheikh de tijd geven om te verdwijnen. Als zal blijken dat deze theorie juist is, betekent dit dat het garanderen van de veiligheid op vliegvelden er een nieuwe dimensie heeft bijgekregen.