Maar vlak voor haar negentiende verjaardag, afgelopen dinsdag, nam ze een volwassen besluit. Ze trok de stekker uit haar accounts op sociale media. „Ik vertrek op Instagram, YouTube en Tumblr. Ik heb 2000 foto’s vernietigd die nergens anders toe dienden dan om mezelf te promoten. Zonder dat ik het in de gaten had, heb ik het grootste deel van m’n tienerleven doorgebracht in een verslaving aan sociale media, complimentjes, sociale status en m’n uiterlijk. Sociale media, vooral de manier waarop ik die gebruikte, zijn nep.” Om haar woorden kracht bij te zetten, gaf ze haar Instagramaccount een andere naam: ”Social Media Is Not Real Life”.

Wat beweegt iemand om zo’n radicale keuze te maken? Het leverde Essena flink wat geld op. Even poseren in een jurkje: 400 euro. Maar plotseling drong het tot haar door: ik ben niet die knappe jongedame maar ik word uitgebuit omdat ik anderen zo goed voor de gek kan houden.

In een meeslepend betoog vertelt Essena hoe ze sinds haar twaalfde jaar misbruikt is door de commercie en alleen maar leefde voor het steeds toenemende aantal likes en volgers. Daar zocht ze geluk, maar zonder succes: „Ik vond geen plezier in al die sociale waardering, hoewel ik voortdurend mijn leven aan het aanpassen en fotograferen was. (…) Er is niets cools aan om al je tijd te besteden aan het maken van opgepoetste foto’s van jezelf om aan de wereld te bewijzen dat je meetelt.”

Essena stopte niet alleen uit frustratie, maar ook omdat ze anderen de leegte van dit leven wilde laten zien. Met haar nieuwe Instagramaccount vraagt ze aandacht voor bewust leven, dierenrechten, eerlijke handel en milieuvervuiling. „Ik wil een positief forum bouwen waarin mensen praten over de échte wereld, waarin het gaat om ideeën en niet om likes, volgers of views.”

Ironisch genoeg is Essena afgelopen week alleen maar bekender geworden. Sommige ex-vriendinnen menen zelfs dat haar hele verhaal niet meer is dan een publiciteitsstunt. Dat lijkt mij sterk, want in haar nieuwe video’s zien we de echte Essena. Nu zonder uitdagende kleding, maar met tranen, pukkels en verward haar.

Het verhaal van Essena zit vol nuttige lessen. Het illustreert de virtualisering van de samenleving en de opmars van de beeldcultuur. Het laat zien hoe merken bekendheid krijgen over de rug van jongeren. Het geeft een inkijkje in het krachtenveld waarin met name meisjes zich bevinden. Laat niemand dit verhaal van Essena aan de kant schuiven met de opmerking dat ze nog steeds grove taal gebruikt, dat we geen vegetariër hoeven te worden en dat we die wereld van sociale media beter helemaal kunnen negeren. Dat komt neer op het in de kou laten staan van die meiden.

Het belangrijkste signaal geeft Essena af met de naam van haar nieuwe account: Sociale media zijn niet het echte leven. Deze keer komt dat niet uit de mond van een bezorgde moeder of predikant, maar van een leeftijdsgenoot die dat door schade en schande heeft ondervonden. Essena is daarom een veel geloofwaardiger spreekbuis dan al die opvoeders.

Natuurlijk zullen christelijke ouders achter haar verhaal geen punt plaatsen, maar juist de lijn doortrekken. Laten ze hun kinderen tonen wat dan wél het echte leven is. De Bijbel spreekt ook over zo’n ommekeer in het leven van een jongere. De verloren zoon ontdekte hoe bedrieglijk de wereld was, verliet de lege varkenstrog en keerde terug naar zijn vader.

De auteur is adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad en lector nieuwe media van Driestar hogeschool. Reageren? welbeschouwd@refdag.nl