In een advies aan minister Brinkhorst laat de Energieraad weten bezorgd te zijn over de concurrentie onder stroomproducenten. Het adviescollege vindt dat de overheid moet ingrijpen als er minder dan vijf stroomproducenten overblijven na de privatisering van de energiemarkt. Nederland heeft vijf producenten en twee buitenlandse bedrijven die niet in Nederland produceren, maar hier wel verkopen.

Na de privatisering van deze bedrijven is de kans aanwezig dat Nuon, Delta of Essent, die nu nog in handen zijn van gemeenten en provincies, door hun relatief kleine omvang in de harde concurrentiestrijd geveld worden of worden opgekocht door een veel grotere buitenlandse concurrent. Juist de marktwerking bij de producenten is belangrijk voor de prijs die de consument uiteindelijk betaalt, stelt de raad.

Volgens de Energieraad bestaat het risico dat in Nederland slechts drie of vier aanbieders overblijven. Dat is gevolg van het overdreven enthousiasme en optimisme waarmee Brinkhorst wil liberaliseren. Volgens de Energieraad dreigt hij de Nederlandse bedrijven daarmee op achterstand te zetten ten opzichte van hun buitenlandse concurrenten.

Dat gebeurt bijvoorbeeld door het voornemen van Brinkhorst om de elektriciteitsnetten volledig weg te halen bij de energieleveranciers en ze in overheidshanden te houden. De Energieraad laat ze liever bij de leveranciers en stelt voor dat de overheid het publieke belang waarborgt door een prioriteitsaandeel (”golden share”) in die bedrijven te nemen.

Zonder de netten, die een stabiele geldstroom betekenen voor de balansen, zijn de bedrijven veel kwetsbaarder en daardoor een makkelijker overnameprooi voor een bedrijf uit het buitenland, waar de netten niet zijn gescheiden. Overigens ondersteunt het Centraal Planbureau wel het voornemen van minister Brinkhorst om de netten af te splitsen en in overheidshanden te houden.

Brinkhorst liet de Tweede Kamer maandag weten dat hij gehoor zal geven aan de wens van een meerderheid om uit te zoeken in hoeverre de energiebedrijven administratief klaar zijn voor de liberalisering. De vraag is of zij adequaat kunnen reageren als huishoudens straks daadwerkelijk gebruik gaan maken van de mogelijkheid hun stroom en gas van een andere leverancier te betrekken. De liberalisering van de stroommarkt voor grootverbruikers leidde de afgelopen jaren tot veel klachten over elektriciteitsrekeningen die niet zouden kloppen.

In een brief aan de Tweede Kamer heeft Brinkhorst aangekondigd dat de DTe, de toezichthouder op de energiesector, voor eind volgend maand klaar is met het onderzoek. De D66-minister wijst erop dat mogelijke problemen met de administratie van energiebedrijven al snel voor een grote groep van de 7 miljoen huishoudens gevolgen kan hebben. Hoewel hij nog steeds vol vertrouwen is over de liberalisering van de energiemarkt, vindt Brinkhorst een extra onderzoek een goed middel om de druk op de bedrijven hoog te houden.

De minister benadrukt dat de energiemarkt voor huishoudens niet vergeleken kan worden met die voor bedrijven. Waar huishoudens jaarlijks hooguit enkele keren post krijgen van hun energieproducent, gaat het bij de 65.000 zakelijke gebruikers om ongeveer 2 miljard berichten. Bij bedrijven moet bijvoorbeeld elk kwartier het verbruik van elektriciteit en elk uur het verbruik van gas genoteerd worden.

Brinkhorst wijst de Kamer er bovendien nogmaals op dat een vlekkeloze opening van de energiemarkt niet verwacht mag worden. Onvolkomenheden in de administratie komen vaak pas aan het licht op het moment dat er gegevens gewijzigd moeten worden. Het niet juist of niet tijdig regelen van een overstap naar een andere energieleverancier heeft volgens hem alleen tot gevolg dat een huishouden langer dan gewenst aan een energiebedrijf vastzit. De levering van elektriciteit of gas blijft ook in die situatie gewaarborgd, aldus Brinkhorst.