Hoewel de Nederlands gereformeerde kerk in Groningen al tien jaar onderdak vindt bij een school in Groningen, draagt ze nog steeds de naam van de oorspronkelijke plaats van samenkomst. Congrescentrum Het Tehuis in Groningen –in 2005 gesloopt– vormde bijna veertig jaar de uitvalsbasis van de gemeente, die ontstond na kerkelijke perikelen in de jaren zestig.

Voor niet-intimi moet even uitgelegd worden hoe de vork in de steel zit. Zelfs in de eigen gemeente is dat nodig, zegt Joop Vogel, organisator van de herdenkingsbijeenkomst van zaterdag. „Van de mensen van het eerste uur zijn er nog maar zes over.”

De Tehuisgemeente speelde een hoofdrol bij de scheuring in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV) in 1967, waaruit de Nederlands Gereformeerde Kerken ontstonden. Directe aanleiding vormden gesprekken tussen de vrijgemaakte predikant ds. A. van der Ziel (1905-1990) uit Groningen, met synodaal gereformeerden in deze stad. Dat waren leden van de Gereformeerde Kerken in Nederland, waaruit de GKV in 1944 waren ontstaan.

Het aanknopen van contacten met de synodalen was in 1963, nog geen twintig jaar na de Vrijmaking, voor veel vrijgemaakt-gereformeerden onbestaanbaar. Vormden de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt niet een ware kerk, zoals de Nederlandse Geloofsbelijdenis dat omschrijft? In de extreme variant van die visie vormden andere kerken valse kerken. Contacten daarmee aangaan ging dus in tegen de belijdenis.

Ds. Van der Ziel werd in 1963 geschorst en in 1965 afgezet. Gesteund door ruim 600 sympathisanten bleef de predikant voorgaan in congrescentrum Het Tehuis. Eind 1967 ging hij over naar de Gereformeerde Kerken.

De situatie in Groningen kreeg in 1966 landelijke betekenis toen een groep van 25 vrijgemaakt-gereformeerden, onder wie een groot aantal predikanten, de Tehuisgemeente een hart onder de riem wilde steken. Dat gebeurde in de vorm van een Open Brief. Het document kreeg al snel de functie van een lont in het kruitvat. De ondertekenaars kregen te maken met kerkelijke tucht en schorsing. Vanaf 1967 kwamen bijna 30.000 leden buiten het landelijk kerkverband te staan.

Tijdens de herdenkingsbijeenkomst zaterdag neemt de herinnering aan het verleden een bescheiden plaats in, aldus Vogel. „Ik houd er een inleiding van tien minuten over. We kijken liever vooruit. De Tehuisgemeente heeft zich sindsdien ontwikkeld tot een kerk met ruim 300 leden die vanuit hun geloof graag een bijdrage leveren aan de samenleving.”

Een belangrijke ontwikkeling in het recente verleden van de Tehuisgemeente vormde het plotselinge overlijden van haar predikant, ds. P. Kurpershoek, in 2012. Vogel: „We ondervonden meeleven vanuit allerlei kerken. Ds. J. A. van den Berg van de protestantse wijkgemeente Martinikerk leidde een gebedsdienst. Daarna zijn er een tijdlang voorgangers uit allerlei kerken bij ons voorgegaan. Ook uit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Sinds vorig jaar hebben we ook contacten met de vrijgemaakt-gereformeerde Oosterkerk.”

De contacten leidden uiteindelijk ertoe dat de Tehuisgemeente een beroep uitbracht op ds. Mak. Deze was daarvoor predikant in Indonesië en leerde daar over kerkmuren heen kijken. „Toen het beroep kwam heb ik dat serieus genomen. Toch bleken er de nodige hobbels te zijn. In mijn argeloosheid dacht ik dat ik wel GKV-predikant kon blijven, maar dat bleek niet het geval.”

Centraal tijdens de herdenkingsbijeenkomst vanmiddag staat het gesprek over christen-zijn in de stad. De Tehuisgemeente wil daarover in gesprek gaan met andere kerken in Groningen.

Ondanks toenadering op landelijk niveau tussen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken, zit samengaan met de plaatselijke gereformeerde kerk vrijgemaakt in Groningen er op dit moment nog niet in, schat ds. Mak. „Er is op landelijk niveau veel optimisme over het samengaan van onze kerken, maar ik zie het op korte termijn niet gebeuren. Onze gemeente is best vooruitstrevend, met vrouwelijke ouderlingen en kinderen aan het avondmaal. Daarvoor ontbreekt breed draagvlak in de vrijgemaakt gereformeerde kerken. Het is voor mij ook niet het meest relevant of we de eenheid op het gebied van kerkstructuur kunnen bereiken. Als we elkaar maar erkennen als volgelingen van dezelfde Heer. Dan kunnen er mooie dingen gebeuren.”

Zie ook Puntkomma pag. 18.

Symposium over christen in de stad

De Nederlands gereformeerde Tehuisgemeente in Groningen bestaat zaterdag vijftig jaar.

De geschiedenis van de gemeente is sterk verweven met de scheuring in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in 1967.

Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de gemeente wordt er vanmiddag een minisymposium gehouden in het gebouw van het Willem Lodewijk Gymnasium in Groningen, aanvang 13.30 uur. Het thema is ”Christen in stad: wat slaat bruggen, wat plaatst hekken?”. Hoofdspreker is prof. dr. James Kennedy. Daarnaast is er een forumgesprek met christenen uit diverse Groningse kerken en wordt er een terugblik gegeven op het verleden.