Remkes haakte tijdens het gesprek met Vitorino aan bij het voorstel van de Belgische premier Verhofstadt om een Europese inlichtingen- en veiligheidsdienst op te richten. Verhofstadt wil als eerste stap komen tot een Europees bureau waar nationale inlichtingendiensten informatie uitwisselen en veiligheidsanalyses opstellen.

Daarna zou gewerkt kunnen worden aan de vorming van één Europese dienst. Verhofstadt, die zaterdag sprak op een D66-congres, heeft zijn collega’s gevraagd de kwestie op de EU-top in Brussel eind volgende week te bespreken. Aanleiding is de terreuraanslag in Madrid. Volgens Verhofstadt heeft de Europese Unie deze schok nodig om vooruit te komen.

De samenwerking tussen de diverse nationale veiligheidsdiensten is al veel langer een groot probleem. De diensten hebben onvoldoende vertrouwen in elkaar; zij vragen zich af of exclusieve informatie geheim blijft.

De Tweede Kamer is positief over het voorstel van Verhofstadt. Volgens VVD-kamerlid Wilders is de bestaande samenwerking tussen de nationale diensten „middeleeuws.” Hij vindt het een schade dat de samenwerking in de praktijk zo weinig voorstelt. Ook CDA en PvdA staan op het standpunt dat meer samenwerking dringend noodzakelijk is.

De coalitiepartners CDA, VVD en D66 maken zich grote zorgen over de veiligheidssituatie in Europa. „Maar terrorisme is een slechte raadgever”, zegt D66-kamerlid Bakker. De regeringspartijen vinden dat Nederland niet mag zwichten voor het terreurnetwerk van al-Qaida. De rol die Nederlandse militairen nu in Irak spelen en de mogelijke verlenging van die missie, moeten volledig losstaan van de aanslagen in de Spaanse hoofdstad Madrid en de mogelijke rol van al-Qaida daarbij.

De partijen benadrukken dat vooral gekeken moet worden naar de veiligheid in Nederland zelf. Vooral de VVD vindt dat het kabinet veel te laks reageert op het mogelijke gevaar van extremistische islamitische groeperingen. „Het gevoel van urgentie ontbreekt volledig bij dit kabinet”, aldus kamerlid Wilders. CDA’er Eurlings vindt het onbestaanbaar dat organisaties zoals de Baskische afscheidingsbeweging ETA ongestoord in Nederland actie kunnen voeren. „De tijd van naïviteit moet voorbij zijn.”

In de Kamer bestaat scepsis over de verlenging van de Irak-missie, maar de partijen willen niet dat de dreiging van al-Qaida tegen landen die in Irak actief zijn, doorslaggevend is. De PvdA is het meest kritisch over een nieuwe missie, maar die houding heeft vooral te maken met de rol die de Verenigde Naties in Irak zouden moeten spelen en met de afspraken die gemaakt zijn over de duur van het verblijf.