Kerk & religie

Een preekje in Fulda, in het Latijn helaas

Op de Bonifatiusplatz, in de binnenstad van Fulda, bevindt zich een standbeeld van Bonifatius. In zijn linkerhand heeft hij een opengeslagen Bijbel, „het Evangelie van Jezus Christus.”

A. de Heer 

16 October 2015 18:23Gewijzigd op 15 November 2020 22:39

De dom, of Sint-Salvatorkathedraal, van Fulda. De schitterende barokkerk werd ingewijd op 15 augustus 1712. In de Tweede Wereldoorlog liep –ook– deze kerk ernstige schade op. Beeld RD

Alleen al voor dit standbeeld zou je Fulda, in Oost-Hessen, bezoeken. Op de sokkel de Latijnse woorden „Verbum Domini manet in aeternum”: het Woord des Heeren blijft in eeuwigheid.

Ooit, in de achtste eeuw na Christus, was het onder anderen Bonifatius die het Evangelie naar Duitsland –en Nederland– bracht. De invloed van de onvermoeibare prediker, rond 675 geboren in het Engelse Crediton, was groot. Overal in Hessen, Thüringen en Beieren stichtte de „apostel der Duitsers” gemeenten, kloosters, bisdommen – al ging dat er niet altijd even zachtzinnig aan toe.

Kerkruïne

In Bad Hersfeld, niet zo ver bij Fulda vandaan, herinnert onder meer de ”Stiftsruine” aan Bonifatius. Het gaat hier om een voormalige kloosterkerk, behorend bij het benedictijnenklooster waaraan de namen van Sturmius en Lullus, twee van Bonifatius’ leerlingen, verbonden zijn. Sinds half twintigste eeuw dient de Stiftsruine, de grootste romaanse kerkruïne ter wereld, als locatie voor theatervoorstellingen, de Bad Hersfelder Festspiele. Het heeft iets symbolisch: anno 2015 is Duitsland voor het grootste deel ontkerstend. En toch staat het er, op de sokkel van het Bonifatiusmonument in Fulda: „Het Woord des Heeren blijft in eeuwigheid.” Een preekje op zich, jammer genoeg in het Latijn.

Het 4 meter hoge standbeeld, een ontwerp van Werner Henschel uit Kassel, dateert uit 1842. Na een oproep van de burgemeester zamelden de burgers van Fulda er geld voor in. Erg hard ging dat niet, leert een brochure: het duurde wel vijftien jaar voordat het er kwam, en dat was vooral te danken aan donaties door hooggeplaatste personen. De inwoners van Fulda zelf hadden het zo breed niet. Toch waren zij ervan overtuigd dat er een monument voor „hun heilige” moest komen.

Want dat was Bonifatius: hun heilige. Voor tal van rooms-katholieken is hij dat nog steeds. De prachtige dom van Fulda, waar de angelsaksische zendeling begraven ligt, geldt als pelgrimsoord. „En komen doen ze”, zegt de portier van de Michaelskirche, de 9e-eeuwse kapel op een steenworp afstand van de dom. „Honderden per dag.”

Dokkum

Dat Bonifatius in 754 bij het Friese Dokkum werd vermoord –op  5 juni, om precies te zijn– behoort tot de basiskennis van christelijke Nederlanders. De steden Utrecht en Mainz zouden zijn graf graag binnen hun poorten hebben gehad. Zelf had hij echter aangegeven in Fulda begraven te willen worden. Zo gebeurde, op 9 juli 754.

In Wijk bij Duurstede wordt volgend jaar herdacht dat monnik Wynfreth –de paus gaf hem twee jaar later de naam Bonifatius– dertien eeuwen geleden in het toenmalige Dorestad voor het eerst in Europa voet aan wal zette (716). Hebben er in het kader daarvan ook in Fulda nog activiteiten plaats? „Ons zijn geen bijzondere data of tentoonstellingen bekend”, laat een woordvoerder van het stadsarchief weten.

Ook los daarvan is de stad echter een bezoek waard. Want er zit toch wel iets in wat de Duitse historicus Heinrich Leo (1799-1878) schreef: „Alles wat later in politiek, kerkelijk en geestelijk opzicht in Duitsland gegroeid is, staat op het fundament dat Bonifatius gelegd heeft. (…) Hij is de geestelijke vader van ons volk.”

Serie (kerk)historie in Hessen en Thüringen

Tientallen jaren waren Oost- en West-Duitsland door een „Eiserne  Vorhang”, een bijna 1400 kilometer lang IJzeren Gordijn, van elkaar gescheiden. Op 3 oktober 1990, deze maand een kwarteeuw geleden, herenigden de beide Duitslanden zich. In –onder andere– de deelstaten Hessen en Thüringen is er veel wat aan dit tijdvak in de Duitse geschiedenis herinnert. Maar de regio biedt nog meer, sterker: de (kerk)historie ligt er bijna voor het oprapen. In een serie van zeven artikelen worden de komende weken enkele interessante locaties voor het voetlicht gehaald.

Vandaag deel 2: Fulda, de stad waar Bonifatius (675-754) begraven ligt.

Veel is er al over Bonifatius geschreven, onder andere in het kader van het Bonifatiusjaar 2004. Hieronder een selectie artikelen.

Wijk bij Duurstede eert Bonifatius

Hoe Europa christelijk werd

’t Was anders: Een andere kijk op Willibrord en Bonifatius?

“Bonifatius niet bij Dokkum vermoord”

Ook Willibrord was ‘apostel der Friezen’

Bijbel als schild

Bonifatius herdacht met langste vlag

Oecumenische picknick rond Bonifatius

Reliekschrijn van Bonifatius opgeknapt

Voettocht naar Fulda