Het zijn twee praktijkvoorbeelden die zaterdag naar voren kwamen tijdens het symposium ”Kind en scheiding. De verlegenheid voorbij”. De bijeenkomst in Amersfoort, die zo’n 250 bezoekers trok, werd georganiseerd door SGJ Christelijke Jeugdzorg en Timon, in samenwerking met het Nederlands Dagblad.

Een van de hoofdsprekers was Jeanine Geijtenbeek, die als mediator ouders en kinderen begeleidt in scheidingstrajecten en zelf gescheiden is. Zij las onder meer fragmenten voor uit het dagboek van een van haar kinderen. „Waar moet ik wonen? Wat moet ik tegen anderen zeggen? Had ik het moeten tegenhouden? Hoe moet ik met papa en mama omgaan en met vriendinnen? Het komt door mij, ergens denk ik dat, door mijn manier van doen. En als anderen vragen: „Hoe is het?”, zeg ik altijd: „Goed”, ook als dat niet zo is.” Het liefst zou de tiener willen „dat er een heel lief iemand is die naar mij vraagt, door mijn antwoorden heen ziet en die begripvol en lief blijft.”

Geijtenbeek adviseerde de aanwezigen, onder wie kerkelijke (jeugd)werkers en ambtsdragers, in een gesprek rond echtscheiding open vragen te stellen en geen oordeel uit te spreken. „Zodra ouders of kinderen iets van oordelen voelen, haken ze af.” Het effect is volgens Geijtenbeek dat gemeenteleden „geen rol meer kunnen spelen in de begeleiding van deze mensen.” Ze noemde de belangrijkste taak voor de christelijke gemeente „troost en balsem te bieden voor geslagen levenswonden.” Ook riep ze ertoe op gescheiden ouders te helpen om hun ouderrol te versterken.

Theoloog dr. Pieter Vos, universitair docent aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam, vroeg zich af hoe het komt dat het aantal scheidingen onder christenen „aanzienlijk” is. Hij signaleerde dat de christelijke visie op het huwelijk „sterk beïnvloed” is door een romantisch beeld en dat er sprake is van „hoge, eenzijdige verwachtingen.” Als een huwelijk daaraan niet voldoet, is een echtscheiding „heel voorstelbaar.”

Dr. Vos wees erop dat in de Bijbel, op het Hooglied na, „nauwelijks op een romantische wijze over het huwelijk wordt gesproken.” De christelijke gemeente is volgens hem een plek waar mensen kunnen „leren trouw te zijn, ook in situaties van teleurstelling en gebrokenheid.” Hij noemde het van belang dat gemeenteleden „niet de deur wordt gewezen, zelfs niet als de scheiding afgekeurd wordt. Ik geloof in Gods trouw, ook als mensen ontrouw zijn. Als kerk en christenen moeten we weer leren wat dat betekent.”

Angst

Orthopedagoog Yvonne Bijl belichtte tijdens een van de zestiens workshops wat zondagschoolleiders en jeugdwerkers kunnen betekenen voor kinderen van gescheiden ouders. Ze nodigde de negen deelnemers aan het begin uit een waxinelichtje aan te steken voor kinderen of gezinnen die ze in gedachten hadden. Kort daarna brandden er dertig lichtjes op een schaal.

Bijl zei onder meer dat kinderen erop gewezen mag worden dat ze al hun emoties rond een scheiding aan God mogen voorleggen. Meer dan eens is er volgens haar sprake van angst. Ze noemde het voorbeeld van een kind dat de huisdeur op slot had gedaan en de sleutel onder haar kussen legde. „Het was bang dat mama ook weg zou gaan.”

Veel kinderen hebben, aldus Bijl, onjuiste gedachten over hun eigen rol. „Blijf tegen kinderen zeggen dat zij een scheiding niet hadden kunnen voorkomen en dat zij ouders niet weer bij elkaar kunnen brengen.” Ze adviseerde te luisteren naar de beleving van het kind en niet te snel oplossingen aan te dragen.

De hulpverlener wees ook op de impact van een scheiding op de langere termijn. „Het is een valkuil dat we na een halfjaar of een jaar aan de scheiding zijn gewend, maar na twee jaar, hoe is het dan met het kind?” Een jeugdwerker, zelf kind van gescheiden ouders, merkte op hoe belangrijk het indertijd voor haar was dat ze twee adressen had waar ze binnen mocht komen hoe ze zich ook voelde, en waar ze zichzelf kon zijn.

Investeren in relaties

In een andere workshop bepleitte Jeanette de Korte, coördinator van de post-hbo-opleiding Zorg om echtscheiding aan de Christelijke Hogeschool Ede, ervoor na een scheiding niet alleen de ouders pastoraal te begeleiden, maar ook de kinderen „die door een eigen proces heen gaan.” Ze noemde het van belang het netwerk van alle betrokkenen te versterken. „Een buurvrouw die regelmatig binnen loopt en bij wie moeder kan huilen, helpt ook om de kinderen te ontlasten.” Ook vroeg ze aandacht voor preventie. „Investeren in relaties moet hoog op de agenda van de kerk staan. Dat begint al bij kinderen en jongeren.”

Preventie kwam ook aan de orde in een afsluitend politiek forum met de Tweede Kamerleden Keijzer (CDA), Van der Staaij (SGP) en Voordewind (ChristenUnie). Van der Staaij pleitte ervoor niet alleen „de stem van het kind bij een echtscheiding te versterken”, maar ook „meer te doen aan het verstevigen van relaties.” Voordewind opperde om, gekoppeld aan zwangerschapsgymnastiek, een of twee avonden te besteden aan de gevolgen van de geboorte van een kind voor een huwelijk.

Ds. J. Belder uit Dordrecht, die een workshop verzorgde, zei na afloop onder meer in het reguliere huisbezoek „geweldige mogelijkheden” voor preventie te zien. „Tijdens het huisbezoek kan ook de vraag aan de orde komen: Hoe staat het met jullie huwelijk?”

Zie ook:

www.rd.nl/gescheiden