Nobelprijs Scheikunde in de afgelopen 10 jaar
STOCKHOLM (ANP). De Nobelprijs voor de Scheikunde is dit jaar toegekend aan Tomas Lindhal uit Zweden, Paul Modrich uit de Verenigde Staten en Aziz Sancar, een Turkse Amerikaan. Ze hebben de prijs gewonnen voor hun onderzoek naar het repareren van DNA-strengen. Hieronder volgt een overzicht van de winnaars in het afgelopen decennium:
2014: Eric Betzig en William Moerner (Verenigde Staten) en Stefan Hell (Duitsland). Ze hebben grenzen verlegd in wat er met een optische microscoop kan worden waargenomen.
2013: Martin Karplus (Oostenrijk), Michael Levitt (Zuid-Afrika) en Arieh Warshel (Israël) zijn grondleggers van computermodellen waarmee chemische processen voorspeld kunnen worden.
2012: Robert Lefkowitz en Brian Kobilka (VS) leverden een belangrijke bijdrage aan onderzoek naar de manier waarop het lichaam reageert op prikkels van buitenaf. Dat gaat via eiwitten in het celmembraan.
2011: Daniel Shechtman (Israël) kreeg de prijs voor de ontdekking van quasi-kristallen. Die hebben een atoomstructuur die voor onmogelijk werd gehouden.
2010: Richard Heck (Verenigde Staten), Ei-ichi Negishi en Akira Suzuki (beiden uit Japan) voor hun onderzoek naar de vervaardiging van complexe organische verbindingen. Die worden onder meer gebruikt bij de productie van synthetische geneesmiddelen en plastic.
2009: De Amerikanen Venkatraman Ramakrishnan en Thomas Steitz en de Israëlische Ada Yonath voor hun onderzoek naar ribosomen, de ‘eiwitfabriekjes van de cel’.
2008: Martin Chalfie, Osamu Shimomura en Roger Tsien (Verenigde Staten) voor de ontdekking van de groene fluorescerende proteïne (GFP). Daarmee kunnen wetenschappers processen als de ontwikkeling van zenuwcellen en de uitbreiding van kanker zichtbaar maken.
2007: Gerhard Ertl (Duitsland) voor zijn studies naar chemische processen op vaste oppervlakken. De chemische industrie kan daarmee de werking van onder meer brandstofcellen en kunstmest verbeteren.
2006: Roger Kornberg (Verenigde Staten) voor zijn onderzoek naar de vraag hoe genetische informatie wordt gekopieerd en dan overgeplaatst naar die delen van de cellen die eiwitten produceren. Als dit proces stopt en genetische informatie niet langer wordt vernieuwd, zal het organisme sterven. Dit gebeurt onder meer bij kanker en hartaandoeningen, maar ook bij vergiftiging door bepaalde paddenstoelen.
2005: Yves Chauvin (Frankrijk) en Robert Grubbs en Richard Schrock (Verenigde Staten) voor de ontwikkeling van een nieuwe manier om moleculen te maken. Dankzij de methode kunnen medicijnen en geavanceerde kunststoffen op een efficiënte, gemakkelijke en milieuvriendelijke manier worden geproduceerd.