In mijn woonplaats Veenendaal is er deze week een extra inzameling voor de voedselbank. Een mooi, maar helaas noodzakelijk initiatief. Iedere week weer zorgen in heel Nederland 10.500 vrijwilligers ervoor dat 100.000 mensen een voedselpakket krijgen.

Vanzelfsprekend is dat niet. Voedselbanken staan flink onder druk. Steeds meer mensen doen er een beroep op, maar de toevoer van eten stokt. Op meerdere plekken krijgen voedselbanken te weinig binnen om de nood te lenigen. Ik vind het mooi dat mensen in Veenendaal dan in actie komen om het tekort –dat in schril contrast staat net de overvloed die God ons schenkt– aan te vullen.

Onverteerbaar

Mooi, maar onverteerbaar. Onverteerbaar dat voedselbanken ondanks de enorme voedsel­productie te weinig hebben om te geven. Onverteerbaar dat dagelijks oogsten worden doorgedraaid en voedsel wordt verwerkt tot diervoeding.

Per persoon gooien we jaarlijks 50 kilo –150 euro– aan eten weg. In totaal 2,5 miljard euro. Daar komt de verspilling in de rest van de voedselketen bovenop; nog eens 2,5 miljard euro per jaar. In 2009 stelde de regering dat de verspilling in 2015 –nu dus– met 20 procent moest zijn verminderd. Maar de laatste cijfers wijzen erop dat de verspilling van waardevol voedsel onverminderd groot is.

In de Tweede Kamer trek ik ten strijde tegen die verspilling. Ik wil overvloed verbinden met de plekken waar tekorten zijn. Zoals ook veel mooie initiatieven in ons land doen. Behalve aan voedselbanken denk ik aan Kromkrommer en restaurant Instock. Het wordt tijd dat we ons daarbij aansluiten. Als regelgeving in de weg staat, moeten we die veranderen. Zoals ik voorstel in mijn initiatiefnota ”Aanpak voedselverspilling”, die de Tweede Kamer deze week behandelde. Afgelopen jaar zijn daarvan al voorstellen verwezenlijkt. Zo werden er afspraken gemaakt over de aansprakelijkheid van voedsel­banken bij eventuele schadeclaims. Ook is duidelijk geworden hoe voedsel fiscaal aantrekkelijk mag worden gedoneerd.

Maar er is nog veel te winnen. In de catering en horeca wordt ongelooflijk veel verspild. Broodjes, salades en smoothies moeten na twee uur buiten de koeling worden weggegooid. Natuurlijk, voedselveiligheid staat voorop. Maar als in Engeland en –het veel warmere– Spanje een vieruursnorm verantwoord is, wil ik dat we ook in Nederland nagaan voor welke etenswaren we een ruimere norm kunnen hanteren.

Onnodig gebruik van houdbaarheidsdata is goed voor de verkoop, maar ook een belangrijke oorzaak van verspilling. Op versproducten als vleeswaren en pizza hoort een houdbaarheidsdatum, maar waarom staat die ook op koffie, thee, snoep, suiker, pasta en rijst? Niet nodig! Zulke etenswaren blijven tot in lengte van jaren goed. Ik wil dat de Europese lijst met producten die vrijgesteld zijn van een datum wordt uitgebreid.

En dan is er nog de aanduiding ”tenminste houdbaar tot”, die de consument op het verkeerde been zet. Dit is geen houdbaarheids-, maar een kwaliteitsgarantie; yoghurt of blikgroenten zijn erna nog prima te eten. ”Beste kwaliteit tot”, dekt de lading beter. Daarmee stel je de consument weer in staat te ruiken, kijken en proeven of eten goed is; dat hoeven Europese regels of de levensmiddelen­industrie niet voor te kauwen.

Rentmeesterschap

Het tegengaan van voedsel­verspilling is een gedeelde verantwoordelijkheid die we, zonder aarzeling, samen moeten oppakken. De levensmiddelenindustrie heeft de kans ruimhartig te doneren van wat anders weggegooid wordt. Niet geremd door angst voor aansprakelijkheid, maar aangemoedigd om een voorbeeld te zijn van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bijvoorbeeld door transparant te zijn over hoeveel er wordt weggegooid of juist gedoneerd.

Maar ook campagnes als Hoezo50kilo en kliekipedia.nl verdienen grotere bekendheid. Door de ideeën die daar worden gedeeld, weten steeds meer consumenten hoe er ook voor hen winst te behalen valt. Als zij –u ook– het verspillen van eten tegengaan, is dat niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook voor het milieu.

Ga maar na: een derde van alle broeikasgassen ontstaat bij de productie van voedsel; in elke kilo weggegooid voedsel is 1,3 liter benzine geïnvesteerd. Voedsel­verspilling is daarmee ook milieuverspilling en past niet bij goed rentmeesterschap over de aarde die God ons heeft toevertrouwd.

De auteur is lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie.