Prof. de Bruijne, hoogleraar ethiek aan de TUK, verwees naar de cursus die VWO-scholieren van de Pieter Zandt-scholengemeenschap in Kampen en het Greijdanus College in Zwolle gezamenlijk volgden. Aan de Kamper universiteit verdiepten de leerlingen zich in de geloofsleer en spiritualiteit. „De Pieter Zandt heeft een bevindelijke signatuur, met aandacht voor het geestelijke leven. Op het Greijdanus staat God dienen in een brede scheppingswereld centraal. Abraham Kuyper verbindt die stromingen en vult ze aan met inzichten uit de rooms-katholieke en de evangelische wereld.”

De lezing van prof. De Bruijne vormde zaterdag het hoofdelement bij de openingsbijeenkomst van de jaarlijkse Schooldag. In de Broederkerk in Kampen waren zo’n 500 mensen aanwezig. Later op de dag waren er in het universiteitsgebouw aan de Broederweg workshops rond het thema ”Met hart en ziel”. Daarin kregen onder meer thema’s als spiritualiteit, het geloofsleven, kunst en het stil zijn voor God aandacht.

In zijn lezing verwees prof. De Bruijne enkele keren naar Filippensen 4, het Schriftgedeelte dat de rector van de TUK, prof. dr. R. Kuiper, las bij de opening van de Schooldag. Daarin gaat het om het persoonlijke gebed, maar ook om de vrede die God wil geven in het hart.

Postmoderne mensen zijn uitgekeken op het zakelijke van het leven, concludeerde prof. De Bruijne. „Ze menen: er moet meer zijn. Tegelijk ontdekken ze hun gevoel: ook ik ben meer dan een denkend hoofd en een consumerend lijf.” Gereformeerde spiritualiteit staat daar haaks op, omdat ze niet aan de kant van de mens, maar aan Gods kant begint, aldus de hoogleraar. „Uit genade is God met ons op weg naar onze bestemming. Eens zullen we aan Hem gelijk zijn, onderweg daarnaar vernieuwt Hij ons. Het hart van de gereformeerde spiritualiteit is dan in de eenheid met Christus. Het gaat daarbij niet om ons, maar om de eer van God.”

Hoewel Kuyper van mening was dat Gods band met mensen alle levensterreinen omvat, signaleerde deze ook een risico. Hij vroeg zich af, aldus prof. De Bruijne, of christenen werkelijk dicht bij God leefden. „Volgens Kuyper lijken gereformeerden op hun seculiere tijdgenoten. Hun leven is leeg en zakelijk. God bestaat vooral in een denkwereld. Hij wordt werkelijkheid als we actief worden. Maar het geloof wordt maar moeilijk iets van hart en ziel. Geen wonder dat neocalvinisten extra gevoelig lijken voor moderne spiritualiteit. Dat ze doorslaan van weinig emotie naar heel veel.”

Kuyper verbond de werelden van de Pieter Zandt-leerlingen en die van Greijdanusscholieren op een natuurlijke manier, stelde prof. De Bruijne. Hij legde uit dat Gods nabijheid te doorleven is, voor wie bezig is met het Woord. Toch is alleen het verstandelijk daarmee bezig zijn niet voldoende, aldus de Kamper hoogleraar. „Het Woord is dichtbij omdat God Zelf eerst dichtbij is. En vergeet je dat, dan kun je wel van Hem hebben gehoord, maar toch Hem nog nooit ontmoet hebben.”

De zonde in de wereld en in het hart van mensen, maakt dat Gods nabijheid nog niet volmaakt kan worden ervaren, zo zei prof. De Bruijne. „Toch kun je iets van Hem ervaren. Als Hij in je hart woont, groeit een diep gevoel van verbondenheid. Je kunt het nauwelijks uitleggen, maar het is intiemer en intenser dan met je beste vriend, man of vrouw.” Het zien van Jezus met de ogen van het hart, „roept reactie op. Affectie, geloofsgevoelens. Ontzag, eerbied, huiver: God is op deze plaats. Hoe zou ik Zijn aanwezigheid in mijn hart verdragen? Maar tegelijk liefde en een blijdschap waar geen woorden voor zijn.”

Kuyper stelde dat wie God op zo’n manier kent, ook Zijn aanwezigheid in de wereld beter gaat begrijpen, zo zei prof. De Bruijne. „Iedereen blijft elk moment afhankelijk van Gods tegenwoordigheid. Elke theorie en elk onderzoek leeft van wat God ter beschikking stelt. Wie suggereert dat God terrein verliest naarmate mensen meer kunnen, maakt een onvergeeflijke denkfout.”

Prof. De Bruijne gaf de aanwezigen praktische tips om dichtbij God te leven. Zoals het bijeen houden van spiritualiteit en levensstijl. „God vormt je om op Hem te lijken. Niet alleen innerlijk, ook in het dagelijkse leven. Spiritualiteit kan een zelfcultus worden voor mensen die alles hebben en meer willen. In christelijke spiritualiteit staat navolging centraal. Geef je hele leven over aan de dienst van God.” Ook wees de hoogleraar op het belang van het onderhouden van het geestelijk leven, door op vaste tijden Bijbel te lezen en te bidden. „Mijn gebeden zijn soms rommelig en voorspelbaar, mijn gedachten dwalen weg. En toch: door de jaren heen groeit er iets. Mijn verbondenheid aan Jezus wordt inniger, sommige zonden wijken echt, Gods bedoeling met het leven wordt duidelijker.”

God kan leiding geven door het lezen van Zijn Woord, en het bij Hem brengen van vragen om Zijn leiding, lichtte prof. De Bruijne toe. „Leef met de vraag in je hart: wat bent U op dit ogenblik aan het doen, wat wilt U van mij? Vaak staan de antwoorden op zulke vragen al in de Bijbel, maar Hij wil het op zo’n moment aanwijzen.”

In medechristenen kun je ook iets zien van Gods werk, zei de hoogleraar. „Als God in jou woont, herken je dat in het leven van anderen. God liefhebben is ook elkaar liefhebben. Christenen moeten elkaar opzoeken en liefhebben op alle terreinen van het leven. Leg overal in je gewone leven relaties met medechristenen. Zo vul je elkaars ruimte met Gods aanwezigheid.”

Zie ook:

VWO-scholieren Pieter Zandt en Greijdanus nemen deel aan AKZ-cursus over dogmatiek en spiritualiteit (RD, 18 augustus 2015)

Vrijgemaakte en reformatorische scholieren samen in de collegebank (interview) (RD, 28 augustus 2015)

AKZ-colleges voor scholieren: wees altijd bereid tot verantwoording (RD, 17 september 2015)