De John Bunyan Stichting bestaat 25 jaar. Zaterdag wordt in Veenendaal het jubileum gevierd (zie kader).

A. van de Braak, in 1990 initiatiefnemer van de stichting, doet de deuren van de bedrijfshal in Kootwijkerbroek open. Op de benedenverdieping hangen 73 olieverfschilderijen die de pelgrimsreis van Christinne naar de hemelstad uitbeelden. Het zijn de illustraties die de in 2010 overleden Rijssense kunstschilder Albert Wessels maakte bij de 73 hoofdstukken voor het tweede boek dat de Bunyanstichting uitgaf: ”De Christinnereis naar de eeuwigheid”.

De hal –40 meter lang, 10 meter breed– staat vol boeken, van Bunyan en over Bunyan, het Groot Bijbels Dagboek van B. J. van Wijk, voorzien van illustraties van Wessels, illustratiemateriaal voor catechese en evangelisatie, het boek ”De Christenreis, verteld en uitgelegd voor kinderen” van A. C. H. van Vuuren, boeken van de Gereformeerde Bijbelstichting, boeken van ds. P. Blok, van J. de Jager, dagboeken en meditatiebundels, en nog heel veel meer boeken.

Het gaat de stichting niet om John Bunyan alleen, zegt Van de Braak. „De Bunyanstichting is opgericht om mensen weer de Bijbel te laten lezen, om het Evangelie te verspreiden, zowel nationaal als internationaal, en vervolgens om de mensen de boeken van Bunyan te laten lezen. De stichting zoekt het behoud van alle mensen, en daar is de Bijbel voor nodig. Daar kunnen deze boeken ook aan bijdragen. We hopen dat de Heere daardoor met Zijn genade wil werken in de harten van vele mensen.”

Boven is er nog een verdieping, ook 40 meter lang en 10 meter breed. Ook hier allemaal boeken en schilderijen op staande panelen, een vitrinekast met Bijbels, ”De Christenreis” en ”De Christinnereis” in vijftien talen, waaronder Russisch, Pools, Chinees, Roemeens, Hongaars, Indonesisch, Arabisch en Oekraïens. Edities in het Italiaans en het Spaans staan op stapel. „Het is een wonder hoe dit boek de wereld over gaat.”

Van de Braak (74, gepensioneerd opticien) heeft zijn bedrijfshal geheel ter beschikking gesteld voor de Bunyanstichting. „Hier houden we ook lezingen en vergaderingen. De kiesvereniging van de SGP vergadert hier weleens. Voor kerkelijke activiteiten is deze ruimte ook beschikbaar.”

Schotland

De voorgeschiedenis van de Bunyanstichting had te maken met de vakanties van het gezin Van de Braak. „We reisden naar verschillende landen, ook vaak naar Schotland. Met de kinderen hadden we afgesproken dat we één dag een kerkreis zouden maken, één dag een natuurreis en de derde dag weer wat anders. In Schotland zie je veel van de kerkgeschiedenis, want daar is in hout en steen heel veel bewaard gebleven. Maar het geestelijk leven is dun geworden. Het raakte me echt, dat zo veel van de rijke kerkgeschiedenis daar teloor was gegaan.”

In de Schotse stad Inverness vond Van de Braak een tekening van de reis van Christen uit ”De Christenreis” van Bunyan. „Van die plaat gaat een boodschap uit. Als je die gezien hebt, weet je: er is meer dan alleen dit leven. Thuis heb ik er een tweekleurenposter van laten maken, die vermenigvuldigd en toen laten verspreiden in Oost-Europa en in Rusland. Later is er een vierkleurenposter gemaakt. Zo gingen meer dan 50.000 exemplaren van de droom van Bunyan de deur uit. Op hoop van zegen. Zo is het ongeveer begonnen.”

Van de Braak wilde dat in Oost-Europa in een op de tien huizen die plaat kwam te hangen. „Waarom? De bakker komt langs en vraagt: „Wat betekent die plaat?” Iemand is op visite en begint een gesprek. De mensen in de voormalige Oostbloklanden wilden best stichtelijke lectuur lezen, maar ze wisten niet wat. Dat moet ons een zorg zijn. Wij doen naar verhouding meer aan materiële dingen dan aan wat het belangrijkste is: mensen inzicht in Gods Woord geven.”

Onbekend

Bunyans ”Christenreis” staat bij velen in de boekenkast, weet de Kootwijkerbroeker. „Ik heb er eens wat onderzoek naar gedaan, maar weinig mensen blijken het boek ook echt gelezen te hebben. De een heeft weleens een plaatje gezien, de ander heeft er weleens een stukje in gelezen, maar weinig mensen kenden het boek echt.”

Daar wilde de Bunyanstichting wat aan doen. Zo kwam er een nieuwe uitgave van ”De Christenreis” tot stand. De tekst werd herschreven in hedendaags Nederlands, vervolgens in meerdere hoofdstukken verdeeld, waarna ieder hoofdstuk werd voorzien van een illustratie. „Het gaat natuurlijk om de inhoud, niet om het plaatje, maar het is nu eenmaal een feit dat een illustratie mensen helpt om de inhoud van een boek echt te onthouden. Door goede illustraties pakken mensen sneller naar een goed boek.”

Vervolgens werd ”De Christinnereis” van Bunyan uitgegeven, toen ”De Heilige Oorlog” en ”Genade overvloeiende voor de voornaamste der zondaren”. „Wat ons voor ogen staat is: Hoe krijgen we de mensen weer aan het lezen, in de Bijbel, in de boeken van Bunyan, in andere oudvaders, tot hun eeuwig zielenheil?”

Wat maakt ”De Christenreis” zo bijzonder?

„Bunyan beschrijft op allegorische wijze de voortgang en de reis die de pelgrim Christen door Gods genade maakt, vanuit de stad Verderf, door deze wereld, naar de hemelpoort en de berg Sion. Hij verlaat de wereld en gaat op zoek naar een onbevlekkelijke en onverderfelijke erfenis, die in de hemel bewaard wordt. In die weg had Bunyan een diep inzicht ontvangen, want dat had hij allemaal niet van zichzelf. Hij had in zijn leven een grote ommekeer meegemaakt en wilde het belang daarvan uitdragen, tot nut van de ander. In zijn boek heeft Bunyan de Bijbel laten spreken, van kaft tot kaft. Alle eenvoudig bevindelijke leidingen in het geloofsleven vind je erin terug. Hij heeft niets vergeten, niets over het hoofd gezien. Over iedere regel kun je soms wel een halve dag nadenken. Spurgeon, en dat was toch een geweldig theoloog, heeft het werk honderd keer gelezen.”

Huis van Uitlegger

Van de Braak pakt een groot exemplaar van ”De Christenreis” erbij, bladert van bladzijde tot bladzijde, van hoofdstuk tot hoofdstuk, wijst aan, legt uit, en zegt opeens: „Hier. Hoofdstuk 10. In het huis van Uitlegger. Kijk naar de illustratie, naar de man op het schilderij. Hij heeft zijn ogen gericht op de hemel. Het Boek der boeken houdt hij in zijn hand. De wet der waarheid is op zijn lippen, een gouden kroon is op zijn hoofd en hij heeft de wereld achter de rug. Hij is de Uitlegger. Door genade is het zijn werk geworden om moeilijk te doorgronden dingen te leren kennen en die aan zondaren uit te leggen. Deze man is door de Heere gemachtigd om de leidsman van de Christen te zijn.”

De Bijbel is het meest gelezen boek ter wereld. Daarna komt ”De Christenreis”. Hoe kán dat, een boek van een eenvoudige zeventiende-eeuwse ketellapper uit Bedford?

„Ik ben zakenman, geen theoloog. Wat ik probeer is mijn zakelijk instinct aan te wenden om anderen tot inkeer te brengen. Maar wat wel duidelijk is, dat is: Bunyan had ondervonden wat het zeggen wil om de wereld te verlaten. Hij kende dus de praktijk der godzaligheid. Hij heeft die als een allegorie beschreven, geheel vanuit de Bijbeltekst gedacht. Laten we niet spreken over een eenvoudige ketellapper. Hij was van God geleerd.”

Door zijn diepe inzichten in het zielenleven van de mens is Bunyan weleens genoemd: een psycholoog zonder academische vorming.

„Niemand op de wereld was zo academisch gevormd als Bunyan. Hij was gevormd niet op een aardse academie, maar door God Zelf. Dat is de hoogste opleiding die je maar bedenken kunt. Hij was onderwezen op de hemelse leerschool van de Heilige Geest.”

Nieuwe formule

Om de boeken van de stichting nog breder onder de aandacht te brengen heeft het bestuur een nieuwe formule bedacht: „Wie een boek koopt, krijgt een tweede exemplaar gratis, gesponsord door donateurs van de stichting. Wat doe je met een boek waarvan je er twee hebt? Dan geef je er één weg. Bij grote aantallen geven we er zelfs zes gratis. Van die zes vragen we om er drie weg te geven, aan vrienden en bekenden, tijdens een vakantie of op een zakenreis. Zo laten we de molen draaien.”

De Bunyanstichting maakt voor de distributie van haar boeken in het buitenland graag gebruik van hulporganisaties die daar al aan het werk zijn. Duitstalige boeken worden verspreid via Voice of Hope, een Duitse zendingsorganisatie die zelf ook goede lectuur verspreidt, en via de stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht. Oost-Europastichtingen zoals Kom over en help, Hulp Oost-Europa en de Stichting Ondersteuning Gereformeerd Onderwijs in Oost-Europa verspreiden de boeken van de Bunyanstichting in Oost-Europese landen.

Hoeveel boeken de stichting in de afgelopen 25 jaar heeft verspreid, weet Van de Braak niet. „Honderdduizenden. Nee, geen miljoen, dat niet, maar wel honderdduizenden. Het is gewoon niet bij te houden. De stichting hoeft ook niet groter te worden. Als ”De Christenreis” maar de wereld overgaat, opdat er mensen tot geloof komen. Wíj zijn geen evangelisten en wij zijn ook niet degenen die de mensen de weg wijzen, dat doet het boek van Bunyan wel. Zoals Evangelist in ”De Christenreis” tegen Christen zegt: „Ziet u daar in de verte wel een klein, eng poortje?” Waarop Christen antwoordt: „Ja, ik geloof van wel.” Wel, zegt dan de Evangelist: „Houd dat licht dan in het oog en ga er recht op af. Dan zult u dat poortje wel zien. En wanneer u daar aanklopt, zal u wel gezegd worden wat u moet doen.””

Bezorgdheid

Over zijn persoonlijke betrokkenheid bij Bunyans ”De Christenreis naar de eeuwigheid” wil Van de Braak niet veel kwijt. „Ik ben bezorgd over onze gezinnen, over de jongeren vooral. Verder: zelf ben ik niets. En als ik wat ben, dan is dat genade van de Heere. Waar het mij om gaat is dit: Hoe krijgen we Bunyan weer bij de mensen?”

Jubileumdag in Veenendaal

De John Bunyan Stichting viert haar 25-jarig jubileum zaterdag met een bijeenkomst in de Adventkerk (van de gereformeerde gemeente) te Veenendaal. De opening wordt verricht door ds. P. Blok (voorzitter). Bestuurslid H. van Grol (Scherpenzeel) houdt een lezing over ”25 jaar John Bunyan Stichting”. Niko Derksen (uit Duitsland) vertelt vervolgens over de samenwerking tussen de Bunyanstichting en de Duitse zendingsorganisatie Voice of Hope. A. C. H. van Vuuren (Kootwijkerbroek) vertelt een verhaal voor de kinderen: ”Het leven van Barmhartigheid”. De sluiting wordt verzorgd door ds. J. Mijnders (Barendrecht). Medewerking wordt verleend door kinderkoor Psallite Deo.

Adres van de Adventkerk: Vijftien Morgen 51, Veenendaal. Aanvang: 14.00 uur.