Het zou goed zou zijn als én protestanten én rooms-katholieken zich herbronnen, aldus dr. M. Klaassen (RD 12-9). Hij doelt dan op Augustinus als ”bron”, en dan met name diens antipelagiaanse geschriften. Een heel aantal daarvan is recent in het Nederlands vertaald. Er lijkt in het Nederlands taalgebied sprake te zijn van een Augustinus-revival, constateert dr. Klaassen.

Ik zou naast deze leerstellige geschriften graag een in reformatorische kring vermoedelijk onbekend –in ieder geval onbesproken– praktisch werk van de kerkvader willen zetten: ”De regel van Augustinus”. Een Nederlandse vertaling (door Vincent Hunink) van dit geschrift verscheen in 2005 bij uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep.

Augustinus was als bisschop van Hippo ook de stichter van een kloostergemeenschap, waarvan hij deel uitmaakte tot aan zijn dood in het jaar 430. Voor die kloostergemeenschap schreef hij een leidraad, een regel, over hoe het leven in die gemeenschap eruit zou moeten zien.

Het gaat hier overigens om een relatief milde en genuanceerde regel; anders dan bijvoorbeeld de regel van Benedictus (tot op de dag van vandaag in gebruik bij de benedictijner monniken), die deels gebaseerd is op die van Augustinus. De onderwerpen die in de ”De regel van Augustinus” besproken worden, zijn: eendracht, gebed, verzorging, gedrag, gezamenlijke zorg, conflicten en leiding (door de overste). Zo schrijft Augustinus bijvoorbeeld over het gebed: „Wanneer u met psalmen en hymnen tot God bidt, laat dan in uw hart omgaan wat uw stem uitdraagt”. En over conflicten: „Maak in het geheel geen ruzie of beëindig ruzies zo snel mogelijk. Anders groeit de woede nog uit tot haat en maakt ze de splinter tot een balk en de ziel tot moordenaar.” Tot slot over de overste: „Door uw achting voor hem staat hij boven u, maar door zijn vrees voor God zit hij aan uw voeten.”

Kunnen of moeten we bij het herbronnen in reformatorische kring anno 2015 ook nog iets met deze regel van Augustinus? In lijn met de belangrijke plaats die Augustinus heeft in de reformatorische traditie –zoals dr. Klaassen in zijn artikel aangeeft– kan het niet anders dan dat we deze vraag in principe bevestigend beantwoorden. Uiteraard met een gezonde mate van nuance; zo kent de reformatorische traditie geen klooster-
leven en ligt in dat kloosterleven het denken vanuit de verdienste van de mens nadrukkelijk op de loer. Om van de heiligenverering maar helemaal niet te spreken.

Toch had het kloosterleven ook goede kanten. Misschien hebben reformatorische christenen het kloosterleven daarom ten onrechte afgewezen. Wie zich op een open manier verdiept in het kloosterleven, of leest in ”De regel van Augustinus” of bijvoorbeeld die van Benedictus, zal dit moeten erkennen. Ik denk dan aan de toewijding aan het dagelijks leven met God die uit het kloosterleven spreekt, of de tijd die genomen wordt voor geestelijke en praktische zaken, de stilte die gezocht en gewaardeerd wordt, het respect dat onderling hooggehouden wordt en de aandacht waarmee werkzaamheden en liturgische onderdelen worden uitgevoerd. Het reformatorische leven en gemeente-zijn –in elk geval: mijn leven– steekt daar heden ten dage vaak beschamend schril bij af.

Een regel als die van Augustinus houdt ons een spiegel voor. We zijn in eerste instantie op aarde met de opdracht God te dienen en groot te maken, en dit met grote toewijding praktisch te vertalen naar het dagelijks handelen en de keuzes die we maken. Het is daarom goed dat in reformatorische kring bij het herbronnen regels zoals deze niet links laten liggen.

De auteur is werkt als businessconsultant in de overheidssector en daarnaast als zelfstandige op het gebied van coaching en leiderschap.