Voormalig Van Lanschot-bankier H. Heemskerk zit inmiddels ruim een jaar op de stoel van bestuursvoorzitter bij de Rabobank. Boeiend en inspirerend noemde de topman zijn organisatie gisteren tijdens de presentatie van de jaarcijfers. „Aan de buitenkant lijkt het een saaie bank met weinig verrassingen. In werkelijkheid is dat anders.”

Toch bieden de cijfers over 2003 weinig verrassingen. Weliswaar heeft de Rabobank enkele miljoenen opzijgezet voor Parmalat en is een schikking getroffen in de zaak Enron, het algemene beeld ziet er echter goed uit.

De omvang van de leningenportefeuille groeide, particulieren stalden opnieuw veel spaargeld bij de marktleider en ook beleggers wisten vooral via het overgenomen Alex de Rabobank via internet te vinden. Dit alles resulteerde in een winstgroei van 12 procent, precies de langetermijndoelstelling die de bank zichzelf stelt.

De bank wil de komende jaren verdergroeien, maar zal geen rare sprongen maken. De samenwerking met Achmea beperkt zich voorlopig tot levensverzekeringen. Verder mogen overnames nooit ten koste gaan van de gekoesterde triple-A-status, de hoogste graad van kredietwaardigheid.

Voor de toekomst is Heemskerk voorzichtig positief, al ziet hij verdere bezuinigingen als een gevaar voor economisch herstel. De topman nam duidelijk stelling tegen de bezuinigingen die minister Zalm wil doorvoeren nu het financieringstekort de norm van 3 procent overschrijdt. „We moeten niet opnieuw op de rem gaan staan, vooral niet als dat de koopkracht van consumenten treft”, stelde Heemskerk. „De koopkracht is al flink gedrukt, onder meer door het akkoord om de lonen dit jaar te bevriezen. Mijn oproep aan Zalm is dan ook: Ga niet door met bezuinigen op de koopkracht van de consument.”

Omdat het herstel van de economie broos is, zoekt de Rabobank verdere winstgroei ook in kostenbesparingen. Het project Visie 2005+ is een middel om de kosten bij lokale banken te drukken. Door samenwerking kunnen banken bijvoorbeeld besparen op dure hypotheek- en beleggingsadviseurs.

Het aantal lokale banken bedraagt nu 328, een halvering in de komende jaren sluit Heemskerk niet uit. Het aantal arbeidsplaatsen daalde in 2003 met 1921. Voor dit jaar verwacht de topman een afvlakking van deze daling. „De reductie vindt heel geleidelijk plaats. Tien in Maastricht, vijf in Veendam.”

Volgens P. J. A. van Schijndel, binnen het bestuur verantwoordelijk voor de Nederlandse markt, speelt het afnemende bankbezoek mee in het besluit om Rabobank-filialen samen te voegen. „In 1985 bezochten 250 miljoen klanten de bank, 25 jaar later is dit aantal gedaald tot 25 miljoen.”

De Rabobank wil dicht bij de klant staan. Hoe verhoudt zich dat met Visie 2005+?

„Het is voor ons een voortdurende discussie hoe wij de ”dichtbijbank” kunnen blijven. Strenge wetgeving en veranderende ondernemingen dwingen ons tot het opschalen van onze kantoren. Door de inzet van specialisten bieden we meer professionaliteit. Verder geeft de techniek kansen om een fijnmazig netwerk in stand te houden. Zo streven we naar evenwicht.”

Stuit u op veel weerstanden in lokale gemeenschappen?

„Er is geen sprake van weerstanden maar van emoties. Dat is ook logisch. We willen echter ons gezicht ook in kleine gehuchten blijven tonen. Behalve van geldautomaten maken we daarbij gebruik van servicepunten. In bijvoorbeeld een postkantoor kan de klant terecht voor adviezen over dagelijkse bankzaken. We zien een klant slechts vijf tot tien keer in het leven. Op die momenten moeten we er wel zijn.”