Middernacht: Liveblog gesloten – De redactie sluit dit liveblog. Donderdag is er een nieuw liveblog wanneer premier Rutte de regeringsplannen voor het komende jaar zal verdedigen.

23.56 uur: Van der Staaij (SGP) vecht door tegen abortus – Het liep woensdag tijdens de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer al tegen middernacht, toen het tot een aanvaring kwam tussen Kees van der Staaij van de SGP en Alexander Pechtold van D66. De eerste heeft de indruk dat soms nogal gemakkelijk abortus wordt gepleegd, de tweede noemde het op felle toon een recht en een keuze waar hele drama’s achter kunnen zitten. „Het massaal doden van ongeboren leven is afschuwelijk normaal geworden”, aldus Van der Staaij. Hij denkt niet dat abortus alleen wordt toegepast als uiterste mogelijkheid in onontkoombare noodsituaties. Hij wil ook dat het kabinet meer doet om dat soort noodsituaties te voorkomen. In 2012 ontstond nogal wat ophef toen Van der Staaij zei dat de kans ’‘heel klein’’ is dat vrouwen na een verkrachting zwanger raken. Volgens hem moest niet het beeld ontstaan dat abortussen in Nederland vooral na verkrachtingen plaatshebben.

23.10 uur: Slob (ChristenUnie) is een pausfan – „Nooit gedacht dat ik nog eens fan van de paus zou worden”. Dat zei de gereformeerde Arie Slob van de ChristenUnie tijdens de Algemene Beschouwingen op de begroting voor 2016. De voorman van de ChristenUnie, de partij die voortkwam uit het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en de Reformatorische Politieke Federatie (RPF), prees paus Franciscus voor de wijze waarop die opkomt voor mens en natuur. De kerkvorst kwam onlangs met de publicatie Laudato si tegen klimaatverandering. „Die encycliek raakte me, door de enorme drive die de paus liet zien voor de medemens, maar ook voor de omgeving van die mens, de schepping.” De ChristenUnie vindt ook dat bij de aanpak van het klimaatvraagstuk scherpere keuzen nodig zijn, aldus Slob. „Waar blijkt de urgentie voor dit vraagstuk in het kabinetsbeleid?”

23.02 uur: Eenverdieners – Hoewel budgetinstituut Nibud er dinsdag op Prinsjesdag de vinger bijlegde dat volgend jaar opnieuw groepen kostwinners erop achteruit gaan in koopkracht, benadrukt Van der Staaij dat eenverdieners er gemiddeld genomen toch op vooruit gaan. Ook spreekt hij er zijn waardering voor uit dat het kabinet „in de financiële plaatjes invulling heeft gegeven aan de toezegging richting de SGP dat er iets gedaan wordt voor eenverdieners.” Dat gebeurt via een verhoging van het kindgebonden budget, waarvan naast tweeverdieners met een laag inkomen relatief ook veel eenverdieners met grotere gezinnen profiteren. „Maar ook hier moet meer gebeuren. Want waarom gaat het kabinet door met het afstraffen van eenverdienersgezinnen via de belastingsregels?” Hij benadrukt dat het aanpakken hiervan ook goed is voor mantelzorgers, waarvan steeds meer wordt gevraagd.

22.55 uur: Vluchtelingen – Het lied “Amazing Grace” biedt volgens Van der Staaij ook handvatten voor de houding die ingenomen zou moeten worden jegens vluchtelingen. „Aan de ene kant moeten we barmhartig herbergzaamheid bieden aan vluchtelingen die vrezen voor hun leven. Aan de andere kant moeten we duidelijk grenzen stellen aan migranten die hier niet mogen blijven.” Evenals veel van zijn voorgangers laat ook de SGP’er zich kritisch uit over de begroting van Veiligheid en Justitie. En ook de defensiebegroting laat volgens hem nog altijd tekorten zien. Daarnaast noemt hij nog drie misstanden waar volgens de SGP te weinig oog voor is: schending van het recht om geboren te worden (abortus), de problemen van kinderen als gevolg van ruzie en ontrouw tussen vaders en moeders en de waarde van rust, „meer speciaal: zondagsrust.”

22.50 uur: Amazing Grace – Van der Staaij begint aan zijn bijdrage namens de SGP. Zijn bijdrage cirkelt rond het wereldberoemde lied “Amazing Grace”. Een lied dat de Amerikaanse president Obama eerder dit jaar zong tijdens een herdenkingsdienst en „eerder vandaag ook in de hal van onze Tweede Kamer werd gezongen.” Het is een oud lied.

John Newton, een tot bekering gekomen ex-slavenhandelaar, schreef het in 1773, aldus Van der Staaij. „Verbazingwekkende genade, die een stakker als ik gered heeft. Ik was eerst verloren, maar nu ben ik gevonden. Ik was blind, maar nu zie ik.” Volgens de SGP’er raakt het lied „óók onze houding tegenover anderen. Juist het besef dat wij allemaal op genade zijn aangewezen, maakt mild tegenover medemensen. Wie zij ook zijn.”

22.40 uur: Interruptie – Slob plaatst de eerste en enige interruptie tijdens de inbreng van Klaver. Slob stelt Klaver, die consequent de term “economisme” munt om zijn afkeer van de leidende rol van marktdenken uit te drukken, de vraag of hij in dat licht niet ook meer afstand zou moeten nemen van de gang van zaken in de prostitutie.

22.30 uur: Driewieler – Eerst bezuinigde de regering 1,8 miljard op sociale werkvoorzieningen, nu investeert het 100 miljoen in beschutte werkplekken, zegt GroenLinksleider Klaver tijdens zijn eerste algemene politieke beschouwingen als fractievoorzitter. „Het kabinet pakte mensen eerst hun racefiets af en geeft hen nu een driewieler terug.” Opnieuw benadrukt Klaver dat een begroting zonder duidelijke „vergroening” sowieso niet op steun kan rekenen van GroenLinks.

22.20 uur: Protestant Slob citeert paus Franciscus – Slob haalt de recente encycliek Laudato Si van paus Franciscus aan. „Die encycliek raakte me, door de enorme drive die de paus liet zien voor de medemens, maar ook de omgeving van die mens, de scheppíng of, zoals hij het noemt: ons gemeenschappelijk huis. Als we het hebben over waardevol leven, mogen we die context niet vergeten.” De CU dringt aan op scherpere keuzes bij de aanpak van het klimaatvraagstuk. „Schrap om te beginnen het idee om vanaf 2016 geen kolenbelasting meer te heffen. En loop burgers niet voor de voeten die echt werk willen maken van duurzaamheid en daarin vaak de overheid als hindermacht op hun weg vinden. Stimuleer energiebewustzijn.”

Slob citeert paus Franciscus nogmaals. „Nooit gedacht dat ik als protestant nog eens fan van een paus zou worden, maar dat is nu het geval.”

22.15 uur: Begroting Veiligheid en Justitie moet aangepast – Op het gebied van veiligheid „schiet het kabinet op een onverantwoordelijke wijze tekort”, stelt Slob. „De politie heeft nog steeds geen fatsoenlijke cao en het openbaar ministerie heeft onvoldoende financiële middelen om goed haar werk te doen.” De bezuinigingen op de rechtbanken in Almelo, Assen, Maastricht, Lelystad, Zutphen, Dordrecht en Alkmaar moeten van de baan, betoogt hij. „De begroting van Veiligheid en Justitie zal aangepast moeten worden. Dit kan echt niet zo.”

Slob vraagt verder aandacht voor de situatie van mensen met een handicap. En voor ongeboren kinderen. Slob: „U kent onze zorg over de NIPT, de test die zwangere vrouwen moet screenen op down. Dat zit ons hoog. Mogen we ervan uitgaan dat het kabinet niet overgaat tot het standaard laten aanbieden van deze test?”

Hij wil ook weten hoe het kabinet de waarde van het gezin ziet. Steun ouders waar dat kan en nodig is, bepleit Slob. Hij vindt dat het aan ouders zelf is hoe zij hun opvoeding vormgeven. „Waarom krijgen alleen vaders en moeders die hun kinderen naar de georganiseerde kinderopvang sturen nu extra geld? En hoe staat het met de vorig jaar gedane toezegging van het kabinet dat er extra aandacht komt voor gezinnen met éénverdieners?”

22.10 uur: Tegenbegroting CU – De CU wil volgens Slob niet alleen aandacht voor de werkenden, maar ook voor chronisch zieken, gehandicapten, mantelzorgers en voor ouders met jonge kinderen die niet allebei fulltime op de arbeidsmarkt terug te vinden zijn. „In de begroting die wij voorstaan gaan we ook voor extra inspanningen bij de grote mondiale vraagstukken van dit moment: voor het vluchtelingenvraagstuk, maar ook voor de klimaatproblemen waar we nu mee te maken hebben. Daar moet echt meer gebeuren dan het kabinet nu doet. Dat geldt ook voor veiligheid.” De ChristenUnie wil ook meer geld voor de langdurige zorg, en minder gaswinning.

Slob noemt het „echt overweldigend hoeveel mensen zich pro deo inzetten voor de opvang van iemand, een mens, die van huis en haard verdreven is. Daar spreekt een grote betrokkenheid uit bij de nood van de wereld.” Hij wil dat het kabinet die houding ook aanneemt.

22.05 uur: Leven van God gekregen – „Ik ben politiek actief geworden vanuit de overtuiging dat ieder mens ertoe doet. Dat ieder mens van God leven heeft gekregen, geliefd is en tot zijn recht komt in relatie tot anderen”, zegt CU-leider Slob. „Ja, ik ben politiek actief geworden vanuit de overtuiging dat ieder leven waardevol is en recht moet worden gedaan.” Waar het leven waardeloos lijkt te zijn geworden, kan het leven ook in waarde worden hersteld, vervolgt hij. „En dit is het moment om te spreken over onze rol daarin. Juist bij het presenteren van een begroting komt het er dan op aan. In een begroting maak je als kabinet duidelijk welke keuzes je maakt voor ieder mens op zich. En daarmee is de begroting een moreel document.” Slob constateert „ met vreugde” dat de premier „alle schroom om over waarden te spreken van zich heeft afgegooid. Ook gisteren in de Troonrede kwam het onderwerp ‘waarden’ weer terug. Dat doet me deugd.” Hij vraagt Rutte morgen, als de premier aan het woord komt, „in zijn politieke hart te laten kijken.”

21.50 uur: Meer banen – D66 wil meer lastenverlaging en vergroening dan het kabinet, en realiseert ook twee keer zoveel banen als het kabinet, betoogt Pechtold. „Dat verzint u maar”, zegt Buma (CDA). „Want niemand heeft het nagerekend.” Het zou Pechtold daarom sieren wat voorzichtiger te zijn in zijn beweringen, concludeert hij.

21.35 uur: Niet nog meer overheid – Mensen hebben niet veel op met de politiek, stelt D66’er Pechtold in zijn bijdrage aan het debat. Ze hebben het gevoel dat ze nergens grip op hebben. „Te vaak wordt de indruk gewekt dat wij politici het allemaal wel zullen regelen.” Daarom moeten we af van nog meer overheid, aldus Pechtold. De politiek moet zich richten op de grote vraagstukken waarbij de politiek wel leidend moet zijn. Zoals de Duitse bondskanselier Merkel leidend is op het dossier van de vluchtelingenproblematiek. Het kabinet moet niet wegduiken voor de grote vluchtelingenstromen en klimaatverandering, betoogt hij. „Vanuit je idealen het reële realiseren”, geeft hij de regering als opdracht mee. Nederland ontkomt er niet aan bevoegdheden aan Europa over te dragen, denkt hij. „De vluchtelingencrisis heeft ons wat dat betreft met de neus op de feiten gedrukt.”

21.20 uur: Christenen geslachtofferd – Wilders zet mensen, dorpen en wijken tegen elkaar op, meent Roemer (SP). „Roemer is een leugenaar”, sneert de PVV-leider. „Nederland kan geen 150.000 asielzoekers aan”, stelt Wilders. „Ik neem het voor de mensen op die dat niet willen.” Van der Staaij zou van Wilders willen weten voor welke christelijke waarden we moeten staan. „Dat we opkomen voor ons eigen volk”, noemt Wilders als voorbeeld. Het antwoord komt hem op hoongelach te staan. „Voor iedere christen moet voorop staan dat we ervoor waken dat ons land islamiseert. Nederland moet de christelijke waarden houden. Als wij dat niet doen, als wij niet opkomen voor ons eigen volk, als wij niet zeggen: geen islam meer, dan zullen de christenen in Nederland als eerste worden geslachtofferd voor de islam. Het nee zeggen tegen moskeeën en imams, dat is opkomen voor christelijke waarden.” Een belangrijk punt van christelijke waarden is dat ieder mens een medemens is, repliceert Van der Staaij, „en geen ongedierte.” De SGP-leider stelt dat de PVV geen medestander is geweest van de SGP als het in de Kamer ging over de zondagsrust en gewetensbezwaarde trouwambtenaren. „Hoezo komt de PVV op voor christelijke waarden?”

21.10 uur: Christelijke waarden – Wilders heeft zijn mond vol over christelijke waarden, maar christelijke waarden gaan er om dat je respectvol omgaat met anderen en respect hebt voor het feit dat in de Kamer wordt gezocht naar oplossingen voor het vluchtelingenprobleem, werpt CDA’er Buma Wilders tegen. „Het CDA staat nu voor Christenen Dienen Allah”, reageert deze.

21.05 uur: Beschamende vertoning – Bijna de helft van de gemeenten in Nederland dreigt straks onderdak te bieden aan een asielzoekerscentrum, vervolgt Wilders. „Heel Nederland dreigt een groot asielzoekerscentrum te worden.” Voor Samsom toont het grote aantal gemeenten „de gastvrijheid” van Nederland aan. Nee hoor, vindt Wilders. „Dit toont aan dat het verschil tussen de bestuurlijke elite en het volk overal heel groot is.” De bevolking wil het niet, zegt hij. VVD’er Zijlstra interrumpeert Wilders. Hij vindt dat sprake is van een „beschamende vertoning.” „Houd er eens mee op”, roept hij Wilders op.

20.55 uur: Bloed aan de handen – Als er een aanslag plaatsvindt op een asielzoekerscentrum, dan heeft Wilders bloed aan zijn handen, aldus Kuzu tijdens een interruptie. Hij beschuldigt de PVV-leider van haatzaaien richting moslims. „Dat doet hij al elf jaar, en dat moet nu stoppen.” Wilders gaat er niet op in. „In elk dorp met een asielzoekerscentrum zien we de gevolgen”, constateert hij. In Gilze-Rijen bijvoorbeeld werden christenen in het asielzoekerscentrum bedreigd. „Gewone burgers moeten maanden wachten op een bouwvergunning, maar asielzoekerscentra kunnen zomaar worden neergezet.” Hij noemt in alfabetische volgorde alle gemeenten op die al een asielzoekerscentrum huisvesten. „En die danken we allemaal”, zegt Pechtold aan het einde ad rem. Applaus valt hem ten deel.

20.45 uur: Steenrijke Golfstaten – De steenrijke, islamitische Golfstaten moeten de vluchtelingen uit Syrië maar opvangen, betoogt Wilders. De coalitie faciliteert een islamitische invasie, vervolgt hij. De gevolgen daarvan zullen nog generaties lang voelbaar zijn. Elke asielzoeker kost Nederland 36.000 euro per jaar, terwijl zij nog nooit iets aan onze maatschappij hebben bijgedragen, aldus Wilders. „Nederland is er voor de Nederlanders, die nu heel lang moeten wachten op een sociale huurwoning omdat asielzoekers voorrang krijgen.” De open grenzen bedreigen onze identiteit, zegt de PVV-leider. En onze veiligheid: tussen de asielzoekers zitten ook IS-strijders. „Hoeveel potentiële terroristen zitten er nu al in de asielzoekerscentra?”

20.30 uur: Weer begonnen – De dinerpauze zit er op; de algemene politieke beschouwingen gaan verder. Aan het woord komt PVV-leider Wilders. Die fulmineert tegen de talloze vluchtelingen die naar Europa, en specifiek naar Nederland, komen. „Wanneer zijn vluchtelingen van u wel welkom?”, wil CU-leider Slob van Wilders weten. „Nu niet”, antwoordt deze.

18.45 uur: Samsom dringt aan op politie-cao – Fractieleider van de PvdA Diederik Samsom wil donderdag van premier Mark Rutte horen wat hij „nog meer in petto” heeft voor de politie. Hij riep de bonden ook op tot overleg.

18.10 uur: Samsom aangevallen over koopkracht – PvdA-leider Diederik Samsom werd door de SP en 50PLUS hard aangevallen op de koopkrachtontwikkeling volgend jaar. Ruim 1,1 miljoen huishoudens, vooral gepensioneerden en minima, gaan er ondanks de 5 miljard euro aan lastenverlichting toch op achteruit. SP-leider Emile Roemer noemde het „ronduit verbijsterend” wat hij van Samsom hoorde aan positieve verhalen over de koopkracht. Volgens Roemer verdedigde Samsom dat het verschil tussen werkenden en mensen met een uitkering wordt vergroot. „Er komen geen banen bij, maar juist duizenden mensen met een uitkering. Waar is het sociale hart van de PvdA gebleven?”

17.25 uur: CDA wil 200 miljoen extra voor veiligheid – Het CDA wil dat het kabinet het komende jaar 200 miljoen euro investeert in veiligheid. Dat geld kan vrijkomen door de banenplannen van minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken te schrappen, omdat die volgens de christendemocraten toch niet werken. CDA-fractieleider Sybrand Buma vindt dat het kabinet de veiligheid als een van zijn kerntaken verwaarloost. „Dat is onverantwoord en onacceptabel”, zei hij.

16.53 uur: Amazing Grace – Een bijzondere noot tijdens de algemene beschouwingen was een door de SGP-fractie georganiseerde zogeheten flashmob. Een ‘spontaan’ gevormd koor, onder begeleiding van een trompet, hief het bekende geestelijke lied Amazing Grace aan.

16.50 uur: Twijfels CDA over nieuwe vermogensheffing – De oppositiepartij CDA heeft grote twijfels over het kabinetsvoorstel voor een nieuwe vermogensrendementsheffing. CDA-leider Sybrand Buma zei dat het plan van staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën ingewikkeld is en waarschijnlijk zeer moeilijk uitvoerbaar. Hij riep het kabinet daarom op het voorstel apart in te dienen van de lastenverlichting van 5 miljard euro, die wel de steun van Buma heeft. Steun van het CDA is voor het kabinet van groot belang om plannen door de Eerste Kamer te krijgen. De coalitie van VVD en PvdA kan daar rekenen op slechts 21 van de 75 zetels. Met het CDA erbij zijn er 33 zetels en komt een meerderheid in het zicht.

16.40 uur: CDA: 200 miljoen euro extra voor Defensie – Het CDA wil dat er 200 miljoen extra naar Defensie gaat. CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma pleit voor deze extra verhoging van het Defensiebudget. Buma wees op de ons omringende wereld die „in hoog tempo onveiliger wordt”. Hij stak de hand ook in eigen boezem toen hij verwees naar vorige kabinetten die fors kortten op het Defensiebudget.

16.10 uur: Buma pleit voor militair ingrijpen Syrië – CDA-leider Sybrand Buma hamert op militair ingrijpen tegen terreurbeweging IS in Syrië. „Het is een kwaad, het bedreigt ons en het moet weg”. Hij zei dat Europa niet langer kan toezien hoe een „gordel van chaos” rond Europa (in het Midden-Oosten en in Noord-Afrika) kan blijven bestaan. De Amerikanen zouden dat nooit accepteren, zei Buma. Hier wreekt zich dat Europa strategisch gezien niet sterk genoeg is. Europa moet daarom met de Amerikanen en met China en Rusland een strategie bespreken om IS terug te dringen. Onderdeel daarvan is militair ingrijpen. Ook Nederland moet bereid zijn daaraan mee te doen.

14.18 uur: Pauze – De inbreng van Zijlstra (VVD) zit er, na bijna drie uur, op. Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst voor de lunch. Het debat gaat, na een regeling van werkzaamheden, om 15.00 uur verder.

13.46 uur: Robots – VVD-fractievoorzitter Zijlstra is nog altijd niet klaar met zijn inbreng, onder meer door de vele interrupties van de oppositie. In zijn betoog switcht hij naar werkgelegenheid. Volgens Zijlstra zijn sommige politici net zo bang voor robotisering als men vroeger was voor de stoommachine. Er is volgens de VVD’er echter geen reden voor angst voor de komst van nieuwe technologie. „Er zullen banen verwijnen, maar er komen ook nieuwe, vaak leukere en betere banen, bij”, betoogt Zijlstra. „Tegenwoordig zijn er vele duizenden mensen die hun werk hebben gemaakt van het bouwen van app’s. Tien jaar geleden had je dat nog niet.” Wel is het volgens Zijlstra van belang dat het voor werkgevers interessanter wordt gemaakt dan nu om werknemers in vaste dienst te nemen.”

13.33 uur: Intussen buiten – Een stoet van duizenden actievoerende agenten trekt woensdagmiddag met groot kabaal langs het Tweede Kamergebouw. Ze roepen en slaan op trommels om de aandacht te trekken voor het cao-conflict. De actievoerende agenten in Den Haag keerden eerder ‘hun’ minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) demonstratief de rug toe. De bewindsman werd daarvoor met gejoel en boergeroep onthaald, toen hij woensdagochtend kort zijn gezicht liet zien bij de protestactie.

12.39 uur: Zijlstra over grenzen sluiten – Het is een illusie dat de Europese grenzen met hekken compleet kunnen worden afgesloten voor vluchtelingen. Dat betoogde VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra woensdag tijdens de algemene beschouwingen. „De grenzen sluiten is een droombeeld. Ze gaan dan via een landweggetje”, zei Zijlstra. Hij probeerde de verbijsterde oppositie uit te leggen dat een veilige opvang van vluchtelingen in de landen rond Syrië ervoor moet zorgen dat ze de dure en gevaarlijke reis naar Europa niet meer maken. Zijlstra zei dat de VVD nooit heeft voorgesteld om de Europese grenzen met hekken af te sluiten. Opvang in de regio is de oplossing en „daarmee zijn feitelijk de grenzen dicht. Het is beeldspraak. Dit is veel effectiever dan afsluiten met een hek”, zei Zijlstra.

12.07 uur: Oppositie over VVD – De oppositiepartijen vinden dat de VVD haar eigen stokpaardje - de veiligheid - verkwanselt. Ze willen dat de coalitiepartij zich sterk gaat maken voor extra geld voor politie en justitie. Maar VVD-fractieleider Halbe Zijlstra wil eerst kijken hoe de voorstellen van het kabinet uitpakken, bleek tijdens het debat over de begroting 2016. „Als blijkt dat er problemen mee zijn, valt er altijd bij de VVD aan te kloppen. Maar ik wil er niet op vooruitlopen”, zei Zijlstra. De begroting van justitie ligt moeilijk in de Eerste Kamer, omdat daar onder meer geen meerderheid is voor een verhoging van de griffierechten en verlaging van de rechtsbijstand. Oppositiepartijen SP, D66, CDA, ChristenUnie, PVV en SGP willen dat Zijlstra de nederlaag in de Senaat eind dit jaar niet afwacht, maar nu zorgt voor meer geld.

11.38 uur: Pechtold valt VVD aan – D66 verwijt het kabinet dat het te weinig nieuwe banen schept. Tijdens de algemene beschouwingen viel D66-leider Alexander Pechtold woensdag VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra daarover aan. Met de 5 miljard euro lastenverlichting hoopt het kabinet 35.000 nieuwe banen te scheppen. D66 diende dinsdag een plan in waarbij een lastenverlichting van 6,5 miljard euro zou moeten leiden tot 75.000 extra banen. „Waar zijn toch die banen gebleven”, zei Pechtold tegen Zijlstra. „Ik zie niks. Er wordt geld uitgegeven, maar het resultaat is minimaal.”

11.08 uur: Veiligheid – Roemer is kritisch over het gebrek aan investeringen in de justitie- en veiligheidsketen. Er is volgens hem meer geld nodig voor de vakontwikkeling van agenten en rechercheurs. Ook hekelt hij de bezuinigingen bij het Nederlands Forensisch Instituut en het Openbaar Ministerie.


10.59 uur: Troonrede – De door het kabinet geschreven troonrede bevat volgens Roemer twee onjuistheden. Dat Nederland weer behoort tot de kopgroep van landen met de hardstgroeiende economie klopt niet, aldus de SP-leider. Verder bleef in de troonrede volgens hem ongenoemd dat de rijken er in de Miljoenennota meer op vooruit zijn gegaan dan de sociale minima. D66-leider Pechtold meent uit de door de SP opgestelde tegenbegroting te kunnen afleiden dat de SP akkoord gaat met het afschaffen van de studiefinanciering. Volgens Roemer is dat pertinent onjuist.

10.35 uur: Vluchtelingen – Roemer (SP) start zijn bijdrage met te wijzen op de vluchtelingen. Hij roept premier Rutte op samen met zijn EU-collega’s zo snel mogelijk voor hen in actie te komen en te zorgen voor goede opvang.

10.15 uur: Uitstel – Het voorstel van PVV-leider Wilders om de algemene politieke beschouwingen uit te stellen en vandaag eerst te debatteren over de vluchtelingenproblematiek, is door een ruime Kamermeerderheid verworpen.

9.30 uur: Tegenbegrotingen – Het CPB heeft op verzoek van een aantal politieke partijen tegenbegrotingen doorgerekend. Bekijk ze hier.

9.00 uur: Sprekerslijst – SP-leider Roemer trapt om 11.30 uur af bij het debat. Vervolgens mag VVD-fractievoorzitter Zijlstra zijn visie geven op de kabinetsplannen. De volgorde van sprekers is daarna als volgt: Buma (CDA), Samsom (PvdA), Wilders (PVV), Pechtold (D66), Slob (ChristenUnie), Klaver (GroenLinks), Van der Staaij (SGP) en Thieme (PvdD). Krol, Kuzu, Van Klaveren en Klein sluiten de sprekersrij.

8.35 uur: Klimaatbegroting GroenLinks – GroenLinks komt dit jaar niet alleen met een tegenbegroting, maar ook met een klimaatbegroting. GroenLinks wil vervuilende kolencentrales en vrachtwagens zwaarder belasten. De wegenbelasting moet plaatsmaken voor een kilometerheffing, want dat is eerlijker.

8.25 uur: Tegenbegroting ChristenUnie – Gezinnen met kinderen, ouderen, mantelzorgers, chronisch zieken, gehandicapten en vluchtelingen. Daar wil de ChristenUnie volgend jaar meer oog voor, staat in haar tegenbegroting met als thema „waardevol leven”. Maar ook in duurzaamheid moet meer geld worden gestoken. En het budget voor defensie, politie en het Openbaar Ministerie (OM) moet omhoog.

8.15 uur: Start debat – De algemene politieke beschouwingen beginnen woensdag om 10.30 uur. De oppositie heeft de messen geslepen voor een flinke confrontatie met premier Mark Rutte. Die voert zelf pas donderdag het woord en moet woensdag tot in de loop van de avond luisteren naar de fractievoorzitters in de Tweede Kamer.

8.00 uur: Liveblog Prinsjesdag – Dinsdag was het Prinsjesdag. Die dag stond in het teken van kabinetsplannen en ceremonieel vertoon. Koning Willem-Alexander las zijn tweede troonrede voor. Lees hier het liveblog terug.