Zuid-Holland, zaterdag 17 januari 1829. Vijf Rotterdammers –drie van hen met Franse hugenotenwortels en afkomstig uit een gegoede scheepsbouwersfamilie– besluiten een grote schaatstocht te ondernemen: via de Rotte en de Rottemeren naar Amsterdam.

Zo ver komt het niet. Corneille van den Hoek (20), zijn vader Cornelis, diens neven Michiel van Montauban van Swijndregt (25) en Matthieu Brodier (31) en ene Van Savooijen schaatsen Moerkapelle voorbij. Ter hoogte van Donderdam, richting Waddinxveen, wordt het ijs slecht; even verderop lijkt het spiegelglad.

De vijf overleggen. Van Savooijen vertrouwt het niet en gaat op het slechte ijs verder. Zijn vier reisgenoten zoeken het gladde ijs op. Dat duurt niet lang. Na slechts twintig seconden zakken ze door het ijs. Michiel en Matthieu schieten eronder, vader en zoon Van den Hoek blijven in elkaars armen drijven.

Geweldige slag

Van Savooijen schiet met enkele boeren te hulp. Vader Van den Hoek heeft een touw op zak en gooit dat naar hen toe. Door die beweging moet zijn zoon hem loslaten. Deze neemt afscheid en zinkt weg. Alleen vader Van den Hoek wordt gered.

„Heden trof ons een geweldige slag”, meldt de overlijdensadvertentie van de familie. De drie vrijgezelle jongemannen worden opgebaard in Moerkapelle, en op 21 januari 1829 links van de achteringang van de hervormde kerk begraven. Later bedekt een 600 kilo zware steen het graf. „Hun assche ruste in vreede.”

Moerkapelle, mei 2013. Arie en Ineke Brugmans verhuizen binnen Moerkapelle. Arie: „Ons nieuwe huis grenst aan de hervormde kerk. Ik hoorde dat daar een graf en een steen van drie jongemannen hadden gelegen die al jaren weg waren. Mijn interesse was gewekt.”

Brugmans hoort dat de zoon van de kosteres in de kruipruimte van de consistorie naast de kerk een aantal stukken steen had zien liggen. „Ik vroeg haar toestemming om in de kruipruimte te kijken. Daar vond ik op het vulzand een stuk steen met een deel van de letters ”Monta” van Montauban. Daarop heb ik vijf woensdagen doorgebracht in de kruipruimte. Met een schepje heb ik elke vierkante centimeter van het vulzand onderzocht.”

Brugmans vindt in totaal 35 brokken van de grafsteen die zo’n driekwart van de liggende zerk beslaan. Bij de bovengrondse reconstructie bleek tot zijn verrassing dat er meer en juistere tekst op stond dan Bloys van Treslong in een standaardwerk over grafstenen in 1922 had vastgelegd.

Brugmans concludeert dat de bouwlieden van de consistorie rond 1954 de steen, die in de weg lag voor heiwerkzaamheden, moeten hebben kapotgeslagen, al dan niet met toestemming van de toenmalige kerkvoogdij. Begripvol: „Er was toen nog niet veel belangstelling voor historie.”

Brugmans beschreef zijn zoektocht in een boekje. Met hulp van sponsoren liet de hervormde gemeente er 1500 van drukken. Die worden uitgedeeld tijdens de zendingsrommelmarkt van de hervormde gemeente Moerkapelle, die zaterdag tegelijk met Open Monumentendag wordt gehouden. „We hebben dan ook een kleine expositie in de kerk.”

Reconstructie in beton

De Stichting Oud-Zevenhuizen-Moerkapelle heeft toegezegd de steen te gaan reconstrueren in beton. De hervormde gemeente heeft inmiddels besloten de zerk in bruikleen te geven aan deze stichting, voor een expositie in haar museum. Brugmans hoopt dat de steen ooit een plek krijgt op het voormalige kerkhof, vlak bij de oorspronkelijke ligplaats. „Dat is het mooiste.”

Geïnteresseerden die mailen naar a.brugmans@filternet.nl krijgen het boekje ”Het drama bij de Donderdam” tegen verzendkosten toegestuurd.