De vondst van enkele tientallen lichamen van asielzoekers in een vrachtauto langs een snelweg bij Wenen was verbijsterend nieuws. De Europese leiders die juist in de buurt bijeen waren om te spreken over het vluchtelingenprobleem, namen een minuut stilte in acht. Enkele uren later verdronken er tientallen vluchtelingen voor de kust van Libië. Dat nieuws haalde de voorpagina’s niet, of beter: niet meer. Min of meer zijn we al gewend aan berichten dat mensen tijdens hun vlucht over zee omkomen.

Iedereen weet dat er dagelijks honderden ontheemden aankomen in Zuid-Europa. Die toestroom kan nog fors toenemen. Eurocommissaris Hahn (Uitbreiding) zei donderdag in Wenen dat er 20 miljoen vluchtelingen staan te wachten aan de poorten van Europa. Het is onmogelijk om voor al die mensen opvang te regelen.

Op zichzelf is het heel begrijpelijk dat een aantal politici ervoor pleit de grenzen van Europa te sluiten. Europa kan een toestroom van 20 miljoen mensen niet in korte tijd goed verwerken. Dat er geprobeerd wordt om de aanwas van nieuwkomers te beperken, is daarom te verdedigen.

Maar, gesteld dat dit lukt, dan is Europa daarmee niet van het probleem af. Zolang de miljoenen vluchte­lingen geen helpende hand wordt toegestoken, zullen zij blijven bonzen op de poorten van Europa.

Veel politici en opinieleiders roepen dat de vluchtelingen in het land van herkomst geholpen moeten worden. Daar is zeker veel voor te zeggen. Maar dan zal Europa daar veel geld in moeten steken. Tot nu toe gebeurt dat slechts mondjesmaat. Wanneer de regeringsleiders er niet toe bereid zijn om zakken geld aan te dragen, is de minuut stilte die ze in Wenen in acht namen slechts een ritueel geweest. Echte bewogenheid heeft er geen moeite mee om de portemonnee om te keren.

Maar ook de gewone burger zal zich anders moeten opstellen. Nog steeds zijn er mensen die het vluchtelingenprobleem taxeren vanuit het voor­oordeel dat het deze mensen alleen maar om een betere economische situatie gaat. Terwijl dit voor bijvoorbeeld vluchtelingen uit Syrië echt niet geldt.

Opvallend is dat er maar heel beperkt initiatieven worden ontwikkeld om de vluchtelingen daadwerkelijk te helpen. Wanneer zich een aardbeving of een overstroming voordoet waarbij duizenden slachtoffers vallen, komt er vaak al snel een nationale inzameling. Het is heel tekenend dat dit tot nu toe niet is gebeurd voor de hulp aan honderdduizenden vluchtelingen.

Veel mensen ervaren het vluchtelingenvraagstuk als een hinderlijk probleem. Bewogenheid met deze mensen is er maar heel beperkt. Op dat punt moet er een omslag in het denken komen. Dan is er nog geen oplossing, maar wel een opening.