De wetenschappers publiceerden deze week de resultaten van een nieuwe studie in het internationale tijdschrift Journal of Glaciology. Daarbij gingen ze niet over één nacht ijs. De onderzoekers beschikken over gegevens die een periode van ruim 120 jaar beslaan. „Op dit moment verliezen de geobserveerde gletsjers over de hele wereld gemiddeld een halve tot 1 meter ijsdikte per jaar”, aldus de Zwitserse hoofdonderzoeker dr. Michael Zemp.

Het gaat om een recordverlies. „Het is twee tot drie keer zo veel als gemiddeld in de twintigste eeuw het geval was. In de 120 jaar dat we meten, lag de smeltsnelheid nog nooit eerder zo hoog.”

Volgens Zemp hebben de resultaten niet alleen betrekking op de ijstongen waarvan gegevens bekend zijn. „We hebben exacte cijfers over het ijsverlies van enkele honderden gletsjers. Dat is weliswaar slechts een fractie van het totaal aantal gletsjers. Maar veldobservaties en satellietmetingen van tienduizenden gletsjers wereldwijd bevestigen dat onze resultaten ook voor die gletsjers gelden”, aldus Zemp op de nieuwssite van de universiteit van Zürich. Er zijn enkele uitzonderingen en dit betreft ijstongen in Noord-Azië, Scandinavië en Spitsbergen.

Satellieten

De onderzoekers baseren hun gegevens op observaties met satellieten en metingen ter plekke in negentien regio’s met gletsjers, waaronder de Noord- en de Zuidpool, Canada, Nieuw- Zeeland, Zuid-Amerika en Europa.

Ook in Zwitserland zelf is het merkbaar dat de gletsjers aan volume inboeten. Bij een artikel over het onderzoek op de website van de universiteit van Zürich staan twee foto’s van de Rhône­gletsjer, waarop het ijsverlies tussen 2007 en 2014 duidelijk zichtbaar is. Daarop is de ontwikkeling in slechts zeven jaar te zien: de ijsmassa slankte sterk af en trok zich in die paar jaar tijd vele tientallen meters terug.

Om het versneld afsmelten van gletsjers vast te stellen, hoef je niet eens wetenschapper te zijn. Zo verklaarde een monteur in een garage in de Zwitserse plaats Visp eind vorige maand tegenover de auteur van dit krantenartikel dat de Vispa, die vanuit het Saas- en Matterdal uitmondt in de Rhône, ook dit jaar weer opvallend veel water afvoert.

Nauwelijks neerslag

„En dat is niet door overvloedige neerslag, want het heeft hier al weken nauwelijks meer geregend. Wel hebben we te maken met hogere temperaturen, ook in de bergen. Daardoor vullen de rivieren zich meer dan normaal met smeltwater”, aldus de monteur tijdens zijn middagpauze, terwijl de thermometer in het Rhônedal 34 graden Celsius aanwijst.

De Vispa voegt zich in de snelstromende en hier en daar kolkende Rhône in het gelijk­namige dal in het Zwitserse kanton Wallis. Het water is grijs en ondoorzichtig door het meegevoerde sediment. De rivier wint stroomafwaarts steeds meer aan volume vanuit de snelstromende zijrivieren die in de hoofdstroom uitmonden.

De Zwitserse wetenschappers denken niet dat het smelten van de gletsjers nog zal ophouden. „Het immense verlies aan ijs­massa sinds het begin van deze eeuw zorgt voor een ernstige verstoring van het evenwicht in vele gletsjerregio’s. We moeten er rekening mee houden dat het verlies aan gletsjerijs zeer sterk zal toenemen.” De Zwitserse onderzoekers suggereren dat de wereldwijde terugtrekking van gletsjers mogelijk het meest duidelijke signaal is van een wereldwijde klimaatverandering.