Een bijstandsgerechtigde is nu nog verplicht mee te werken aan controles en re-integratietrajecten. Ook kan vrijwilligerswerk of mantelzorg verplicht worden gesteld en lopen mensen het risico te worden gekort op hun uitkering als ze een bijbaantje hebben.

Met name Utrecht en Tilburg willen daar verandering in brengen. Ook plaatsen als Gouda, Wage­ningen, Groningen en Nijmegen denken daarover na. Utrecht wil bij wijze van proef bijstands­gerechtigden een keuze voorleggen. Ze kunnen kiezen voor het huidige systeem, waarbij ze sollicitatieplicht hebben. Ook kunnen ze kiezen om bonussen te krijgen bij het vinden van werk. Daarnaast mogen mensen kiezen om hun basisuitkering te houden als ze een bijverdienste hebben.

Het doel van de gemeenten is onder andere om maatwerk te leveren door uitkeringen af te stemmen op de persoonlijke situatie van mensen. Ook moet er minder bureaucratie zijn.

De diverse gemeenteraden en staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken moeten de plannen nog wel goedkeuren.