Met genoegen las ik de bijdrage van Margriet van der Kooij ”Het is tijd voor een tegen-druk-beweging”. Een aantal overwegingen kwam bij mij boven, die ik in deze bijdrage wil delen en die mogelijk een aanvulling zouden kunnen zijn.

Het woord ”druk” weerspiegelt, denk ik, vooral een innerlijke beleving van mensen en geeft weer hoe mensen hun leven of de gang van zaken ervaren. Aangeven dat je het ”druk” hebt, kan tegelijkertijd soms de betekenis van een excuus krijgen, of een manier om een gemaakte keuze te verantwoorden. „Het gaat niet om tijd maar om prioriteit”, is een veelgehoorde opmerking als het hierover gaat. Als we dingen maar belangrijk genoeg vinden dan maken we er wel tijd voor. ”Te druk” kan daarom soms synoniem zijn aan ”te onbelangrijk”.

Sterfelijkheid

Bij veel mensen, onder wie mijzelf, zie ik onvermogen om de tijd op elk moment even efficiënt en zinvol te gebruiken. Hoe vaak gebeurt het niet dat we een deel van onze kostbare tijd besteden aan dingen waar we achteraf van zeggen: Ik heb mijn tijd verdaan? Hoeveel mensen werken zich niet een slag in de rondte en komen maar weinig toe aan sociale contacten, echtgenoot of kinderen, in ieder geval in bepaalde periodes van hun leven? De vakantie is dan de ultieme periode om de schade in te halen, maar het gevaar dreigt dat ook de vakantie verwordt tot een project waarin we van alles moeten bewerkstelligen en bereiken.

Irvin Yalom, een Amerikaanse psychiater, schrijft in zijn boek ”Tegen de zon in kijken” onder andere over de relativiteit van zaken waarover wij ons nu heel druk maken. Veel mensen hopen, als zij de vraag voorgelegd krijgen hoe zij herinnerd willen worden als zij er niet meer zijn, dat anderen over hen zouden zeggen: „Hij of zij was een dierbare vriend, een zorgzame zoon of dochter, of een liefdevolle echtgenoot.”

Vrijwel niemand noemt dat hij zou wensen dat alleen gezegd zou worden: „Hij werkte 24-7, zijn werk was het belangrijkste in zijn leven, en hij heeft veel geld verdiend.” Op de een of andere manier zijn zulke zaken in het licht van onze sterfelijkheid ineens veel minder relevant.

En toch trappen we allemaal massaal in de valkuil van tijd besteden aan zaken die wij uiteindelijk niet het belangrijkste achten. Mening en gedrag lopen hier soms sterk uiteen. Reden te meer, lijkt mij, om regelmatig een evaluatiemoment in te lassen: hoe besteed ik mijn tijd en komt dit overeen met wat ik echt belangrijk vind in het leven?

Genesis 3

Een tweede overweging die bij mij opkwam, sluit hierbij aan. Voor menselijke creativiteit is een zekere mate van rust en eenzaamheid nodig. Om tot nieuwe ideeën te kunnen komen, oplossingen te kunnen bedenken, heeft een mens rust en stilte nodig. De eisen waaraan voldaan moet worden, de hoeveelheid werk die op ons wacht, de verwachtingen die er liggen, het kan ons een enorme druk opleveren. We krijgen het gevoel geleefd te worden in plaats van te leven en het remt onze creativiteit.

Onlangs nog las ik Genesis 3. De mens krijgt te horen wat de consequenties zijn van zijn ongehoorzaamheid. Hij zal zich in het zweet werken en ondanks zijn ultieme inspanningen levert de bewerkte aarde sindsdien naast gewassen ook doorns en distels op. Hoe hard we ons best ook doen en hoe druk we ons ook maken, soms blijft het zwoegen met een minimaal resultaat.

Soms mogen we ervaren dat we zinvol bezig zijn, een mooi vak hebben en zijn we dankbaar voor die dagelijkse invulling. Maar bezig zijn voelt niet altijd zinvol, nuttig en dankbaar. Ons drukke zwoegen wordt niet altijd beloond en onze inspanningen leveren soms enkel teleurstelling op, hoe we ons ook hebben ingezet. Die kant is óók waar.

Drukte ervaren, heeft waarschijnlijk niet alleen te maken met niet de juiste prioriteiten stellen, het is ook het gevolg van de fatale vergissing, daar in de hof van Eden. Soms helpt het me om dat te bedenken. En me ervan bewust te zijn dat God ons niet aan ons lot heeft overgelaten maar ons handvatten biedt om met onze drukte te kunnen omgaan.

Neem alleen al de sabbat, elke week een rustdag, en de hoogtijdagen gedurende het hele jaar die God de mensheid heeft voorgeschreven. Allemaal omvatten ze periodes van opgelegde rust, verplicht niet-werken, de tijd krijgen om te reflecteren. Tussen zinvolle bezigheden en geploeter in, biedt dat méér dan perspectief om de drukte het hoofd te kunnen bieden!

De auteur is parttime werkzaam als gz-psycholoog.