De ”ZoCo” van de CSFR heeft dit jaar als thema ”De diploma­fabriek, wetenschapsbedrijf of wetenschap bedrijven anno nu”. Prof. Van Woudenberg, hoogleraar filosofie aan de Vrije Universiteit (VU), sprak over het wezen van de universiteit en wat de universiteit bedreigt. „Kerntaak van de universiteit blijft evenwichtige oordeelsvorming en wetenschapsbeoefening vanuit een Bijbels sjalomperspectief.”

De hoogleraar –ook directeur van het Abraham Kuyper Center– constateerde dat het overheersende „rendementsdenken” een bedreiging vormt voor het wezen van de universiteit. „De huidige discussies over de universiteit worden te veel gevoerd vanuit begrippen als prestatie-indicatoren, aantallen diploma’s en commercieel getinte termen”, aldus prof. Van Woudenberg. „Dat is fnuikend en in strijd met het oorspronkelijke ideaal van de universiteit. Bij al dat spreken in termen van rendement, het vermarkten van kennis, vergeet men dat het rendement is gelegen in de echte vorming van studenten.”

Maagdenhuis

Universiteiten zijn volgens de hoogleraar zo langzamerhand veranderd van wetenschappelijke vormingsinstituten in commer­ciële bedrijven waar kapitaalmarkten en aandelen en geldinstanties de dienst uitmaken. Omdat dit ontsporingen zijn, kan prof. Van Woudenberg ook begrip opbrengen voor de argumenten van de studenten die eerder dit jaar het Maagdenhuis in Amsterdam bezetten.

De VU-filosoof meent dat het wezen van de universiteit het best wordt begrepen vanuit de ontstaansgeschiedenis van de universiteiten. Oorspronkelijk verwees het woord ”universiteit” naar de eenheid tussen docenten en studenten. Vroeger bestonden er daarom zelfs letterlijk leefgemeenschappen van docenten en studenten. De universiteit beoogde ook de verschillende takken van wetenschap bijeen te brengen. Behalve dat creëerden de Europese universiteiten ook een soort „universele mens”, met als bijkomend effect dat zij als bovenste laag van de maat­schappij dezelfde taal spraken.

Volgens prof. Van Woudenberg vormt het huidige rendementsdenken een bedreiging voor het wezen van de universiteit. De moderne universiteiten kennen nauwelijks meer iets gemeenschappelijks en het rendements­denken veroorzaakte zo’n competitiegeest dat nagenoeg niets meer van het oude ideaal overbleef, vindt hij. „Bij de vercommercialiseerde instituten past eerder de term ”diversiteit” dan ”universiteit”.”

Sjalom

Een ander kwalijk effect van de vercommercialisering is volgens hem de flexibilisering. „Lang­durende loopbanen aan de universiteiten zijn een zeldzaamheid. Volgens veel academici valt een wetenschappelijke loopbaan niet meer te combineren met een normaal gezinsleven.”

Van Woudenberg betreurt deze opvatting. De VU-filosoof wil vasthouden aan het oude vormings­ideaal van de universiteit. Hij stelt de wetenschapsbeoefening en het onderwijs aan de universiteit daarom in het teken van een groot doel, namelijk het bevorderen van „de Bijbelse sjalom. Sjalom is meer dan vrede, het gaat om gerechtigheid. Met zo’n benadering vanuit het sjalom­perspectief worden meteen ook de begrenzingen van de wetenschap duidelijk.”

Als het op de universiteiten draait om het bevorderen van de Bijbelse sjalom worden zij behoed voor sciëntisme, de ideologie die van wetenschaps­beoefening de oplossing voor alle problemen verwacht. Ook anderssoortige, niet-wetenschappelijke kennis als ethiek en waarde­oordelen worden dan in hun volle waarde erkend.”

Zomerconferentie CSFR

De zomerconferentie van 
de CSFR heeft plaats in 
De Langen­berg te Rijssen en duurt van maandag tot en met morgen. Vandaag hield prof. dr. James Kennedy de tweede lezing. De CSFR (dat staat voor Civitas Studiosorum in Fundamento Reformato) vroeg hem een christelijk-historische lezing te houden die richting geeft aan het student-zijn anno nu. Verder vinden er tijdens de zomerconferentie Bijbelstudies en workshops plaats.

De CSFR heeft negen disputen door het hele land. Het jongste dispuut werd in 2008 opgericht: Qua Vadis te Nijmegen.

>>csfr.nl