Duidelijk is dat de commissie vooral het achterwege blijven van een dwangbehandeling in deze zaak beschouwt als een gemiste kans. Nieuwe drama’s denkt zij te kunnen voorkomen door de positie van de officier van justitie bij aanvragen voor dwangbehandelingen bij de rechter te versterken. Laat het openbaar ministerie al meekijken vanaf het moment dat de politie een verwarde persoon tijdelijk van de straat haalt; daar kwam het pleidooi van commissielid De Wit deze week in de Tweede Kamer op neer.

Opmerkelijk genoeg voelt minister Schippers van Volksgezondheid daar maar weinig voor. Niet justitie, maar gemeenten moeten als het aan haar ligt een voorziening treffen zodat deskundigen zich snel een oordeel kunnen vormen over de toestand van een verwarde geesteszieke. Besluiten over medische en/of juridische vervolgstappen komen pas daarna.

Dat Schippers nu actie onderneemt, roept allereerst de vraag op waar haar plan van aanpak was toen zij besloot tot een drastische beddenreductie in de ggz. Instellingen sluiten kan, mits gemeenten en de ggz de handen ineenslaan zodat verwarde personen in hun thuissituatie alsnog de benodigde zorg ontvangen. Positieve uitzonderingen daargelaten gebeurde dat, zo blijkt nu, zeker niet overal.

Verwijten dat het kabinet in korte tijd in de zorg wel erg veel overhoop haalde, legde premier Rutte tot nu vlotjes naast zich neer. Toch zal ook hij moeten beamen dat er op het dossier verwarde personen de laatste jaren weinig regie is gevoerd.

Pleitend voor Schippers aanpak is overigens wel dat de twee gemeenten die er het afgelopen jaar bij uitstek in slaagden de overlast van verwarde personen beheersbaar te maken, dat deden zonder de sterke arm. In Amsterdam laat de politie het vervoeren van verwarde personen over aan de psycholance; een ooit in Noorwegen geïntroduceerde ambulance met voorzieningen en gespecialiseerd personeel dat patiënten overreedt bij een psychiatrische opvang aan te kloppen. Den Haag ontlastte justitie door op de hoofdbureaus een 24 uurs psychiatrisch zorgteam te installeren en door in de arrestantenverblijven aparte zorgruimtes in te richten. Drang blijkt er beter te werken dan dwang.

Bedacht moet verder worden dat het merendeel van de inmiddels 60.000 verwarde personen op de politie jaarlijks af moet, anders dan Van U. juist geen strafbare feiten heeft gepleegd of een gevaar voor de omgeving vormt. Hoekstra’s voorstel onverkort volgen, zou gepaard gaan met risico’s: het aanmaken van duizenden extra dossiers waar justitie achteraf niets mee hoeft. Dat scenario blijft het OM nu bespaard.

Beter laat dan nooit is alles overziend dan ook het beste wat over Schippers’ plan kan worden gezegd.